Rhwydweithio ym Myd Natur

Yma yn Cyfranogaeth Cymru, rydym wrth ein bodd yn treulio amser yn yr awyr agored ac ers tro bellach rydym wedi bod yn trafod y syniad o gynnal rhwydwaith ym myd natur.

Felly, yn fuan ar ôl penwythnos Gŵyl Banc Calan Mai, cynhaliwyd rhwydwaith ymarferwyr yn yr awyr agored am y tro cyntaf erioed gyda chymorth Tom Moses o Barc Cenedlaethol Arfordir Penfro. Dyma grynodeb o’r hyn a ddigwyddodd:

Yn gyntaf, roedd y tywydd yn fendigedig!

Dim argoel o gwbl am law

Roedd Tom wedi cynnau’r tân yn gynt y bore hwnnw, felly roedd paned boeth o de a choffi ar gael wrth i ni gyrraedd.

Dangosodd Jill Simpson, o Barc Cenedlaethol Arfordir Penfro, y dodrefnyn godidog hwn i ni (mae’n gymaint mwy na mainc yn unig). Fe’i dyluniwyd a’i greu gan bobl ifanc leol ar gyfer y coetir hwn.

Aeth Matt, un o wirfoddolwyr Arfordir Penfro, â ni am dro ar hyd llwybr cerdded gan ddysgu darllen map a sgiliau cyfeiriannu sylfaenol.

Ar hyd y ffordd, fe ddaethom ar draws wartheg ifanc chwilfrydig a oedd yn awyddus iawn i ddweud shwmae

Mae modd gwneud te o blanhigion, gwreiddiau a ffyngau amrywiol o’r goedwig (ond peidiwch byth â bwyta unrhyw beth gwyllt rydych wedi’i hel onid ydych yn hollol siwr ei fod yn ddiogel!)

Tamaid i aros pryd: bara cynnes yn syth o’r ffwrn agored gyda garlleg gwyllt a oedd newydd ei hel.

Defnyddiwyd dull pleidleisio cyfranogol – ‘pleidlais gerrig’ – i benderfynu pa de oedd fwyaf blasus (dant y llew oedd ‘at ddant’ y mwyafrif).

Ond roedd mwy i’w wneud na dim ond yfed te, sgwrsio â gwartheg a mynd am dro, thema’r cyfarfod rhwydweithio oedd newid ymddygiad. Gofynnodd Cyfranogaeth Cymru y cwestiwn i fudiadau sy’n gweithredu’r Egwyddorion Cenedlaethol ar gyfer Ymgysylltu â’r Cyhoedd yng Nghymru: pa fath o newid ymddygiad sy’n gorfod digwydd o fewn mudiad? Atebion ar y bwrdd gwyn magnetig…

Yn ddiweddar, fe wnaethom gyhoeddi rhestr gyfeirio wrth weithredu’r Egwyddorion Cenedlaethol ac arni gwestiynau ar gyfer pob egwyddor. A yw’ch mudiad chi wedi gorfod newid ei ymddygiad wrth ymgysylltu? A ydych chi wedi gorfod ceisio dylanwadu ar ymddygiad eraill er mwyn gwneud gwelliannau? Ymunwch yn y sgwrs drwy adael sylw isod.

Yn olaf… gadael (bron) dim ôl

Mae’r clai hwn, sy’n hydawdd mewn dŵr ac yn sychu ag aer, yn ffordd wych i bobl ‘adael eu marc’ ym myd natur heb niweidio’r amgylchedd o gwbl. Aethom â’n sbwriel i gyd i ffwrdd gyda ni.

Diolch o galon i Tom, Jill a Matt o Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro am eu cymorth i sicrhau llwyddiant y diwrnod.

Os ydych chi’n ystyried cynnal digwyddiad neu gyfarfod cymunedol yn yr awyr agored, cofiwch roi gwybod i ni fel y gallwn eich helpu i’w hyrwyddo.

Cofiwch gadw llygad ar ein gwefan am fanylion digwyddiadau rhwydweithio i ddod.

Cynhelir ein ‘digwyddiad Rhwydweithio Cymru Gyfan’ o’r enw ‘Ymgysylltu â chymunedau amrywiol’ yn Llandrindod ar 14^eg Gorffennaf; mynediad am ddim!

– Sarah

Gwella gwasanaethau mamolaeth yng Nghymru

Yn ogystal â bod yn Weinyddydd ar gyfer Cyfranogaeth Cymru, rwyf hefyd yn arwain ar nodweddion gwarchodedig beichiogrwydd a mamolaeth o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Rwy’n fam falch iawn i ferch fendigedig un oed ac roeddwn yn sicr o’r dechrau fy mod am ddychwelyd i’r gwaith, yn bennaf fel y byddai hi’n tyfu fyny gan wybod nad oes raid iddi ddewis rhwng gyrfa a theulu, felly, mae’r pwnc hwn yn agos at fy nghalon.

Roeddwn yn f’ystyried fy hun yn ffodus tra oeddwn yn disgwyl ac yn ystod yr absenoldeb mamolaeth dilynol i fod yn gweithio i fudiad sy’n trin cyflogeion beichiog yn deg – yn wir, mi ddatgelais yn y cyfweliad am y swydd fy mod yn disgwyl ac ni rwystrodd hyn fi o gwbl! Dewisais gymryd chwe mis o absenoldeb mamolaeth ac roeddwn yn gallu gwerthfawrogi a defnyddio’r amser hwn yn llawn i feithrin perthynas agos â’m merch gan wybod y byddai fy swydd yn y gwaith yn ddiogel ar ddiwedd fy absenoldeb. Yn ogystal, dim ond ynglŷn â materion cymdeithasol y cysylltodd fy nhîm â mi yn ystod fy absenoldeb a chefais gefnogaeth a goruchwyliaeth wrth ddychwelyd i’m helpu i ddod yn ôl i arfer â phethau’n gyflym.

Dylai fy sefyllfa i gael ei hystyried y norm ac nid fel enghraifft o lwc dda. Mae yna gryn dystiolaeth o wahaniaethu anghyfreithlon yn erbyn cyflogeion beichiog fodd bynnag, a bob blwyddyn mae llawer o fenywod yn cael profiadau gwahanol iawn i’r un a ddisgrifiais i. Yn y Deyrnas Unedig, profiad un o bob naw mam newydd yw y gwahaniaethir yn eu herbyn neu fe’u diswyddir o’u cyflogaeth. Tra ystyrir dynion yn aml yn fwy cyfrifol yn y gwaith wrth iddynt ddod yn dadau a gallant elwa o fwy o gyfrifoldeb neu hyrwyddiad, gall menywod ddioddef, ac yn wir maent yn dioddef, oherwydd yr agwedd eu bod yn llai galluog ac yn llai dibynadwy wrth iddynt ddod yn famau. Nid yn unig y mae hyn yn asesiad annheg o alluoedd menywod unigol yn eu gyrfaoedd (heb sôn am gyfraniad tadau) ond mae hefyd yn niweidio gweithleoedd os yw menywod dawnus yn dewis gadael.

Holais fenywod eraill ynglŷn â’u profiadau nhw o ddychwelyd i’r gwaith ar ôl absenoldeb mamolaeth a beth wnaeth eu gweithle i’w gwneud yn haws dychwelyd. Dyma beth oedd ganddynt i’w ddweud:

• Darparu’r hyfforddiant anffurfiol roeddwn yn teimlo fy mod ei angen i sicrhau y gallwn ddychwelyd yn hyderus i’m gwaith
• Roeddwn yn gallu dychwelyd yn rhan amser a chynyddu’n raddol at weithio’n llawn amser dros gyfnod o 6 i 8 wythnos
• Roedd cydweithwyr yn feddylgar ynglŷn â gofyn i mi ddod i gyfarfodydd a oedd yn bell o gartref neu’n dechrau’n gynnar iawn
• Oriau gweithio hyblyg
• I mi, roedd y ffaith fy mod fy ngweithle yn rhan o gynllun talebau gofal plant o gymorth enfawr
• Mae’n beth syml ond roedd gan bobl yn gyffredinol agwedd bositif tuag at y ffaith fy mod yn dychwelyd
• Addasiadau rhesymol – roedd fy rheolwr a’m tîm yn deall pan gafodd fy merch haint a bu’n rhaid i mi gymryd gwyliau ar fyr rybudd i fod gartref gyda hi

Fe fues yn ddiweddar i gyfarfod Rhwydwaith Mamolaeth Cymru Gyfan, fforwm i ddefnyddwyr gwasanaethau gyfrannu at wella gwasanaethau mamolaeth yng Nghymru. Yn ystod y cyflwyniad, dysgais fod y mwyafrif o newidiadau yn y gwasanaethau hyn wedi digwydd o ganlyniad uniongyrchol i heriau gan ddefnyddwyr gwasanaethau – mae gennym yr hawl i roi geni mewn ysbyty a chael mynediad at epidwral oherwydd i famau fynnu hynny.

Workshop: why do we need a strong service user voice? @1000LivesPlus @ClaireRoche5 #MaternityNetworkWales pic.twitter.com/LwNVpEIRq9

— Bethan Downes (@Bethanwy_88) November 23, 2015

Tra’r oedd hi’n sicr yn bositif bod yn rhan o gyfarfod o rieni a gweithwyr proffesiynol (roedd y mwyafrif yn rhan o’r ddau grŵp) a oedd yn benderfynol o wella gwasanaethau mamolaeth, roedd nifer y bobl a rannodd brofiadau truenus y gellid bod wedi’u hosgoi yn dorcalonnus. Un rhwystredigaeth gyffredin a ddaeth i’r amlwg oedd bod mamau’n teimlo nad oeddynt wedi cael digon o wybodaeth i deimlo eu bod yn gwneud dewisiadau gwybodus, awdurdodedig ynglŷn â’r opsiynau a oedd ar gael iddynt o ran ble a sut roeddynt yn dewis rhoi geni. Ar ben hyn, nid oedd llawer o fenywod yn ymwybodol bod ganddynt ddewis mewn rhai materion – awgrymodd yr iaith a ddefnyddid gan rai ymwelwyr iechyd a bydwragedd fod y menywod hyn yn cael eu gorchymyn yn hytrach na’u cynghori a doedd dim cyfle i drafod. Mae’r materion hyn yr un mor berthnasol i famau sy’n dewis dychwelyd i’r gwaith – os ydym i fynnu triniaeth deg, rhaid i ni wybod beth yw ein hawliau yn y maes hwn.

Gallwch gael gwybod mwy yma am sut i gymryd rhan yn Rhwydwaith Mamolaeth Cymru.

 – Non

 

Pam rydym wrth ein bodd â Thechnoleg Gofod Agored

Os nad ydych wedi dod ar draws cysyniad Technoleg Gofod Agored o’r blaen ac rydych yn gyfarwydd â modd ffurfiol o gynnal cyfarfodydd, gall fod yn eithaf brawychus gorfod hwyluso sesiwn sy’n defnyddio Gofod Agored, neu hyd yn oed gymryd rhan mewn sesiwn o’r fath.

Mae’r modd hwn o hwyluso yn cyd-fynd â’n ethos

Ein ethos ni yw ein bod yn ‘gweithio gyda phobl a mudiadau ac nid gweithio iddyn nhw’.

Mae Technoleg Gofod Agored yn ddull hwyluso sy’n caniatáu i grŵp o unigolion eu trefnu eu hunain yn llwyr wrth geisio cyrraedd nod. Cyflawnir hyn â phrin dim mewnbwn gan yr hwylusydd, na fydd yn gwneud llawer mwy nag amlinellu egwyddorion arweiniol Technoleg Gofod Agored, cyflwyno pwnc/thema/diben cyffredinol y cyfarfod ac yna gadael y grŵp i fwrw iddi. Mae’r dechneg hon wedi’i defnyddio o amgylch y byd mewn cyfarfodydd ac ynddynt rhwng 5 a 2000 o bobl.

Does dim agenda ffurfiol na rheolau sylfaenol, ac eithrio Deddf Dwy Droed, hynny yw: “Os ydych yn eich cael eich hun unrhyw adeg yn ein hamser gyda’n gilydd mewn unrhyw sefyllfa lle nad ydych yn dysgu nac yn cyfrannu, defnyddiwch eich dwy droed, ewch i rywle arall.”  (Harrison Owen)

Mae’r sgwrs Tedx Talk gan Owen, ‘Dancing with Shiva (or Sandy, or Katrina)’, yn fan cychwyn gwych i unrhyw hwylusydd neu ymarferydd sydd â diddordeb yn y dull hwn.

Rydym wedi defnyddio’r dechneg hon mewn sawl digwyddiad rhwydweithio

Rydym wedi defnyddio’r dechneg hon sawl gwaith gan gynnwys yn ein Rhwydwaith Preswyl Cymru Gyfan yn 2012, mewn sesiwn yn niwrnod staff blynyddol WCVA ac yn fwyaf diweddar yn ein Rhwydweithiau Cyfranogi Rhanbarthol fis Hydref.

Topics being discussed at the North Wales Participation Network #OpenSpace pic.twitter.com/cNconvTt7K

— Participation Cymru (@PartCymru) October 14, 2015

Mae’r dechneg hon yn ardderchog gan ei bod wir yn caniatáu i unrhyw un yn y sesiwn siarad ynglŷn â’r hyn a fynna. Mae Gofod Agored yn rhoi llwyfan i bobl wneud hyn heb hwylusydd yn rhoi ei big i mewn (fel y gellid ei ystyried) os yw’r sgwrs yn mynd oddi ar y pwnc neu os yw’r drafodaeth yn newid cyfeiriad, gan felly symud y grym i ffwrdd oddi wrth un unigolyn a’i rannu ymysg grŵp.

Rydym bob amser wedi cael llwyddiant wrth ddefnyddio Gofod Agored, yn ein rhwydweithiau cyfranogi diweddaraf, cododd pobl bynciau amrywiol iawn yn y cyfarfodydd a gynhaliwyd yn y Rhyl, y Barri a Chaerfyrddin fis Hydref eleni:

• Sut y gallwn ni weithio’n fwy creadigol – newid strwythurau gwaith
• Triniaeth deg i Fenywod yng Nghymru – cydnabod hawliau
• Mae gan faes tai cymdeithasol flynyddoedd o brofiad ymgysylltu
• Cymorth awtistiaeth i oedolion nad ydynt yn gymwys am gymorth
• Sicrhau bod gwybodaeth yn cyrraedd y bobl gywir yn y ffordd gywir
• Gwneud ein gwaith yn deilwng i fod yn y newyddion
• Sut i ddenu pobl ifanc i wirfoddoli
• Mentrau cymunedol – ymgysylltu â chymuned dlawd
• Gartref neu’r ysbyty – beth sydd orau i gleifion a staff?

Y gymuned arlein

Ceir cymuned arlein enfawr i hwyluswyr ac ymarferwyr sy’n defnyddio Technoleg Gofod Agored, neu â diddordeb ynddi, gan gynnwys rhestr drafod drwy ebost sy’n brysur iawn a Grŵp Google – does dim un mudiad nac unigolyn yn berchen ar y wybodaeth gyfunol hon, nac yn ei rheoli, ac mae’n sylfaen wybodaeth sydd wir yn tyfu o hyd. Rwyf wedi bod yn rhan o’r rhestr drafod drwy ebost ers ychydig dros fis ac er nad wyf wedi cyfrannu dim byd, wrth i mi ‘lechu’ o gwmpas rwyf wedi dysgu gymaint ynglŷn â sefyllfaoedd lle mae Gofod Agored wedi’i ddefnyddio’n llwyddiannus. Gall unrhyw un ddarllen archifau’r rhestr, sy’n dyddio’n ôl bron i 20 mlynedd felly mae yna beth wmbreth o wybodaeth ynddi a gynhyrchwyd gan y defnyddwyr!

Mae’n hwyl

Fel hwylusydd, gwych o beth yw edrych o amgylch yr ystafell a sylwi ar drafodaethau ystyrlon, organig a chynhyrchiol sy’n digwydd.

Fel cyfranogwr, mae’n braf cael y cyfle i drafod pethau yn anffurfiol. Hyd yn oed wrth hwyluso’n ofalus a gofyn llawer o gwestiynau agored, gall dal fod yn anodd mynegi’ch pwynt os oes gan gyfranogwyr eraill lais cryfach nag un chi. Mewn amgylchedd gofod agored, gall cyfranogwyr ddefnyddio’r ddeddf dwy droed i symud i ffwrdd oddi wrth drafodaethau di-fudd.

A ydych erioed wedi defnyddio Technoleg Gofod Agored yn eich gwaith ymgysylltu? A ydych erioed wedi bod i sesiwn Gofod Agored? Rhannwch eich profiadau yn y blwch sylwadau isod.

– Sarah

Mae cyfranogi yn allweddol i herio gwahaniaethu

Yn Rhwydwaith Cyfranogaeth Cymru Gyfan eleni, gosododd Joe Powell y safon gydag araith agoriadol bwerus ynglŷn â phwysigrwydd cyfranogi’n llawn yng nghymdeithas i bobl ag anableddau dysgu. Canfuwyd bod gan Joe Syndrom Asperger yn 1996 ac mae ef wedi treulio 11 mlynedd mewn gofal cymdeithasol. Ef bellach yw Cyfarwyddwr Cenedlaethol Pobl yn Gyntaf Cymru Gyfan; grŵp sy’n uno lleisiau grwpiau hunaneirioli yng Nghymru. Tynnodd Joe ar ei brofiad uniongyrchol o frwydro i adael system a oedd yn benderfynol o’i ystyried yn ddefnyddiwr gwasanaeth, rhywun sydd angen cymorth, ac nid rhywun sydd hefyd â llawer i’w gynnig i’w gymuned.

Dechreuodd Joe ei araith drwy amlinellu’r ‘Model bywyd da’; gwerthoedd sy’n bwysig i’r bobl ag anableddau dysgu y mae Joe wedi siarad â nhw. Ymysg y gwerthoedd hyn roedd ‘perthnasau llawn cariad a gofal’, y dewis sy’n deillio o fod â rhywfaint o gyfoeth (mae hyn hefyd yn cynnwys rheolaeth dros eich asedau ariannol eich hun), ‘lle i gyfrannu yn y Byd’ a ‘fy nghartref fy hun’. Y peth cyntaf i’m taro oedd pa mor debyg ydynt i’r hyn y mae ar rywun sydd heb anabledd dysgu ei eisiau o’i fywyd – ymddangosai’r gwerthoedd yn gyffredin i bawb, nid yn benodol i anableddau dysgu. Yn fy nhyb i, wrth wraidd yr holl werthoedd oedd cydbwysedd rhwng diogelwch personol ar y naill law ac, ar y llall, ymdeimlad o allu cymryd rheolaeth dros eich bywyd eich hun ac, ar ben hynny, gyfrannu rhywbeth at fywydau pobl eraill. Onid dyma sydd ar bawb ei eisiau o’u bywydau?

Mae gan lawer o bobl ag anableddau dysgu nam ar eu golwg hefyd ac ni ddysgwyd rhai o’r bobl hyn i ddarllen yn yr ysgol. Gall pethau syml megis cynnig gwybodaeth hawdd ei darllen a fformat sain ei gwneud yn bosib i bobl ag anableddau dysgu gael at wybodaeth heb orfod dibynnu ar ffrind neu ofalwr i’w darllen iddyn nhw. Mae hyn yn galluogi pobl i gadw ymdeimlad o annibyniaeth ac urddas, yn hytrach na chael eu sefydliadoli, yn enwedig pan fo’r wybodaeth dan sylw o natur breifat.

O ystyried bod yr hyn y mae ar bobl ag anableddau dysgu ei eisiau mor debyg i’r hyn y mae’r boblogaeth ehangach yn anelu ato, gellid maddau i rywun am gredu bod y dymuniadau hyn yn cael eu bodloni â chroeso mewn gofal ar gyfer anableddau dysgu a bod cymdeithas yn dangos empathi â nhw. Serch hynny, eglurodd Joe mai’r gwirionedd yw bod pobl ag anableddau dysgu i bob pwrpas yn ‘ymddeol yn ddeunaw oed’; prin mewn cyflogaeth ac yn aml yn cael eu cau allan o wirfoddoli. Ymddengys mai’r meddylfryd y tu cefn i’r fath ymyleiddio yw bod unrhyw un sydd ag anabledd dysgu yn ‘ddefnyddiwr gwasanaeth’ ac felly angen cymorth. Tra mae llawer o bobl ag anableddau dysgu yn wir yn ddefnyddwyr gwasanaethau, nid yw hyn yn golygu eu bod heb y gallu a’r awydd i roi cymorth yn eu cymunedau a chyfrannu’n ystyrlon nid yn unig at eu bywydau eu hunain, ond bywydau eraill hefyd.

Mae’r cyfyngiad hwn ar gyfranogi nid yn unig yn golled enfawr o ran cyfleoedd gwirfoddoli a chyflogaeth posib ond hefyd yn gwbl groes i egwyddorion Strategaeth Gymru Gyfan 1983. Mae’r strategaeth yn pennu bod gan bobl ag anableddau dysgu yr hawl i ddewis eu patrymau bywyd eu hunain o fewn eu cymunedau a chael mynediad at wasanaethau proffesiynol pan fo cymorth ychwanegol yn angenrheidiol er mwyn iddynt gyflawni hyn.

Mae’r mwyafrif o bobl ag anableddau dysgu yn dymuno gweithio a gwirfoddoli, meddai Joe, ac mae angen i ni ymdrechu’n fwy i ddiwallu eu hanghenion er mwyn iddynt wneud hyn. Mae rhagfarn yn deillio o anwybodaeth a phan fo pobl ag anableddau dysgu i’w gweld mewn rolau defnyddiol, fe fydd hyn yn ei gwneud yn anos eu stereoteipio fel baich ac yn rhoi hygrededd i’w lleisiau.

Cyn gwahodd cwestiynau o’r llawr, gorffennodd Joe ei araith drwy ddweud bod yn rhaid i gyfranogaeth ar gyfer pobl ag anableddau dysgu fod yn realistig a byth yn docenistaidd. Rhaid i ni ei gwneud yn bosib i bobl ag anableddau dysgu gael mynediad at y gweithlu gan wneud addasiadau rhesymol os oes angen dim ond pan allant gyflawni’r rôl honno.

Os hoffech glywed mwy gan Joe Powell, cadwch olwg ar Joe’s Soapbox.

Mae ‘Storify’ y diwrnod, gan gynnwys cyflwyniad Joe, adnoddau eraill o’r rhwydwaith a chyfraniadau cyfranogwyr drwy’r cyfryngau cymdeithasol, ar gael yma.

 – Non

Diweddariad: Rhwydweithiau Cyfranogi Rhanbarthol

Cynhaliwyd ein rhwydweithiau cyfranogol rhanbarthol y mis hwn yn y Rhyl, Casnewydd a Chaerfyrddin. Yn y digwyddiadau rhwydweithio hyn edrychwyd yn fanwl ar sawl adnodd arlein am ddim y gellir eu defnyddio i ymgysylltu. Roedd amrywiaeth eang o fudiadau yn bresennol gan rannu llawer o syniadau diddorol.

Dyma restr o’r gwefannau a’r offer a drafodwyd:

Socrative – Creu cwisiau

Read-Able – Gwirio pa mor ddarllenadwy yw rhywbeth

Easel.ly – Creu graffigau gwybodaeth

Infogram – Creu graffigau gwybodaeth

Powtoon – Creu cartwnau byw

Pixabay – Casgliad o luniau am ddim

Morguefile – Mwy casgliad o luniau am ddim

Phrase it! – Ychwanegu swigod siarad ar ddelweddau

Pixlr – Golygydd lluniau arlein am ddim

Mailchimp – Creu cylchlythyron ar gyfer eich rhestrau postio

Twtpoll – Arolygon barn ar gyfer Twitter

Tagboard – Chwilio am bynciau/hashnodau ar Twitter

https://twitter.com/search-home – Chwilio Twitter

Eventbrite – Trefnu digwyddiadau y gellir cadw lle ynddynt

Survey Monkey – Dylunio arolygon a holiaduron.

Magisto – Clip ffilm golygydd

Google Charity Apps

Doodle – Trefnu cyfarfodydd gydag eraill

KeePass – Claddgell cyfrinair amgryptio (meddalwedd y gellir eu lawrlwytho ffynhonnell agored)

http://www.gimp.org/ – GNU Image Manipulation Programme (meddalwedd y gellir eu lawrlwytho ffynhonnell agored)

Skitch – Lluniau a darluniau yn Evernote (meddalwedd y gellir eu lawrlwytho)

Geospike – Dyddiadur teithio gyda GPS

Byddwn yn cynnal digwyddiadau rhwydweithio rhanbarthol eto fis Mai pan fydd prosiectau Lleisiau Lleol ledled Cymru yn rhannu eu gwaith. Os hoffech ddod iddynt cysylltwch â ni i gael gwybod mwy.

– Sarah

Llun o Pixabay.

Rhwydweithiau cyfranogaeth rhanbarthol mis Hydref: offer a thechnegau

Os ydych yn newydd i’r blog hwn, mae ein rhwydweithiau cyfranogaeth rhanbarthol yn addas i unrhyw un sy’n gweithio ym maes cyfranogi ac ymgysylltu â dinasyddion ac rydym yn eu cynnal deirgwaith y flwyddyn yn y Gogledd, y De Ddwyrain a’r De Orllewin. Mae’r rhai sy’n mynychu yn dod o fudiadau amrywiol yn y sector cyhoeddus a’r trydydd sector sy’n ffocysu ar sawl mater gwahanol. Mae’r digwyddiadau yn addas ar gyfer unrhyw un o unrhyw lefel o fewn mudiad sydd gyda diddordeb mewn gwaith cyfranogol ymarferol, gan gynnwys swyddogion ymgynghori, ymddiriedolwyr, gwirfoddolwyr, swyddogion datblygu a rheolwyr.

Mae’r rhwydweithiau ymarferwyr yma yn weithdai bywiog a chyfranogol sydd yn darparu cyfle i gymheiriaid i rannu, cefnogi ac ymgysylltu â’i gilydd.

Thema’r rhwydweithiau a gynhaliwyd yng Nglyn-coch, Llanelli a’r Rhyl fis Hydref oedd offer a thechnegau cyfranogi. Rhoddodd y sesiynau gyfle i gyfranogwyr ddysgu ac ymarfer nifer o dechnegau ymarferol y gellir eu defnyddio mewn gweithgaredd ymgysylltu wyneb yn wyneb.

Dyma grynodeb o rai o’r technegau yr edrychon ni arnynt a’r syniadau a drafodwyd:

Gobeithion ac ofnau

Nod: Darganfod gobeithion ac ofnau cyfranogwyr.

Dull: Gofyn i gyfranogwyr nodi beth yw eu gobeithion a’u hofnau. Defnyddiwyd hyn fel ffordd o dorri’r garw ymhellach er mwyn darganfod yr hyn roedd pobl yn gobeithio ei gael o’r sesiwn a’r hyn roeddynt yn ei ofni. Mae hi hefyd yn werth mynd yn ôl at y rhain ar ddiwedd y sesiwn, i weld a wireddwyd y gobeithion ac a ddeliwyd gyda’r ofnau.

Mae’r dechneg hon yn arbennig o ddefnyddiol i’w defnyddio ar ddechrau sesiwn gan ei bod yn galluogi’r hwylusydd i reoli disgwyliadau o’r dechrau; er enghraifft os yw rhywun wedi ‘gobeithio’ am rywbeth sydd ddim yn berthnasol neu sydd ddim yn ymwneud â’r pwnc yna gellir gwneud hyn yn glir. Gall hefyd fod yn gysur i gyfranogwyr weld bod eraill yn rhannu’r un ‘ofnau’ â nhw – gallai’r hwylusydd hefyd dawelu meddwl unrhyw un sydd ag ofnau dilys yn ymwneud â’r sesiwn.

Y gorau a’r gwaethaf yn y byd

Nod: Tynnu sylw at faterion drwy edrych arnynt mewn sefyllfa freuddwydiol/hunllefus. Gall hwn fod yn offeryn darlunio yn ogystal ag yn offeryn datrys problemau.

Dull: Dewiswch bwnc rydych eisiau edrych arno yn fanwl a gofyn i’r grŵp ddychmygu’r fersiwn orau a’r fersiwn waethaf posib.

Mae’r dechneg hon yn ddiddorol gan ei bod yn galluogi’r grŵp i archwilio sefyllfa drwy edrych arni ar ei gorau ac ar ei gwaethaf. Mae hi hefyd yn ffordd ysgafn o edrych ar faterion difrifol. Gan ddilyn ymlaen o hyn – gallech wedyn symud ymlaen i feddwl am y broses o sut rydych yn cyflawni’r ‘gorau’ a sut i osgoi bod y ‘gwaethaf’ yn y byd!

Yn ein rhwydweithiau, y pwnc a ddewiswyd oedd cymdogion: Sut beth yw cymydog gorau/gwaethaf y byd a pha nodweddion sydd ganddo?

Ffeithiau yn erbyn Rhagdybiaethau

Nod: Gwahaniaethu ffeithiau oddi wrth ragdybiaethau a meithrin ymwybyddiaeth mai si neu farn yn aml yw’r hyn y mae pobl yn ei alw’n ffaith.

Pan oedden ni’n paratoi at y dechneg hon roedd yn rhaid i ni feddwl am sut i wahaniaethu ffeithiau oddi wrth ragdybiaethau a chawsom drafferth wrth ddewis pwnc enghreifftiol i’w ddefnyddio. Fe benderfynon ni ofyn beth oedd rhagdybiaethau cyfranogwyr ynglŷn â Cyfranogaeth Cymru ac yna roeddem yn gallu eu cadarnhau a oeddent yn gywir ynteu’n anghywir, a oedd yn dipyn o hwyl! Roedd rhai cyfranogwyr yn meddwl ein bod yn dîm mawr, pan nad oes ond pedwar ohonom yma.

Gofynnon ni wedyn i gyfranogwyr wirfoddoli i fod y ‘ceidwad ffeithiau’ ar gyfer eu mudiadau eu hunain ac yna ailadrodd yr ymarfer gyda mudiadau’r bobl yn yr ystafell. Roedd hyn yn ffordd ddiddorol dros ben o rwydweithio a dysgu am fudiadau ein gilydd, ac ysgogodd gryn drafodaeth yn ein rhwydweithiau.

Os yw’r pwnc rydych yn ei drafod yn un dadleuol yna dylid ei ddefnyddio’n ofalus gan nad yw ffeithiau bob amser yn fater syml – fe fydd llawer o bobl yn gweld eu barn fel ffeithiau. Gellid hefyd defnyddio’r dechneg hon wrth i fudiadau weithio mewn partneriaeth gyda’i gilydd; rydym yn ei defnyddio yn ein cwrs hyfforddi achrededig Gweithio mewn partneriaeth yn effeithiol.

Rhannodd cyfranogwyr yn y 3 rhwydwaith eu hoff dechnegau eu hunain hefyd, ac rydym bob amser yn croesawu cyfraniadau yn ein rhwydweithiau cyfranogaeth – os ydych yn meddwl am syniad/pwnc neu am helpu i drefnu neu gynnal ein rhwydweithiau yna cofiwch gysylltu â ni.

I werthuso’r rhwydweithiau hyn gofynnon ni i gyfranogwyr sgorio pob techneg yn ôl pa mor ddefnyddiol oeddynt gan ddefnyddio sticeri ar raddfa 1-10 (canlyniadau’r 3 rhwydwaith wedi’u cyfuno):

Cynhelir y rownd nesaf o ddigwyddiadau rhwydweithio fis Chwefror 2015 ac maent am ddim i ddod iddynt. Fe fydd mwy o wybodaeth ar gael yn fuan ond gallwch archebu’n gynnar i sicrhau’ch lle! Diolch yn fawr i chi am barhau i gefnogi’r rhwydweithiau cyfranogaeth hyn.

– Sarah

Rhwydweithiau Cyfranogaeth Ranbarthol Mai: Cydgynhyrchu

Mae’n ymddangos mai cydgynhyrchu yw’r bri-air diweddaraf sydd i’w ganfod ym mhob sector o’r gwasanaeth cyhoeddus a byddai rhai yn dadlau ei fod yn golygu pethau gwahanol i bobl wahanol. Yn y rhwydweithiau cyfranogaeth a gynhaliwyd ddechrau mis Mai, edrychon ni ar beth mae cydgynhyrchu yn ei olygu i bobl a cheisio gwneud synnwyr o’r hyn mae’n ei olygu yng nghyd-destun cyfranogi ac ymgysylltu. Hefyd rhannodd cyfranogwyr y rhwydwaith lawer o enghreifftiau o gydgynhyrchu sy’n digwydd yn eu prosiectau/mudiadau – ond nid yw pawb yn ei alw ‘cydgynhyrchu’. Fel rydym wedi dysgu mewn rhwydweithiau blaenorol (Chwefror 2014, Hydref 2013) mae’n bwysig peidio boddi mewn diffiniadau.

Dechreuon ni bob rhwydwaith gydag ymarfer torri’r garw. Gofynnon ni i gyfranogwyr fynd i barau a meddwl sut mae cydgynhyrchu yn edrych, beth yw ef a beth nad yw ef. Nid oedd yr ymarfer hwn yn ceisio llunio diffiniad mewn geiriau ond yn ceisio canfod beth mae gweithio’n gydgynhyrchiol yn ei olygu mewn gwirionedd.

 

 

 

 

 

 

 

Daeth y grŵp i’r casgliad nad yw cydgynhyrchu yn ddull ymgysylltu tocenistaidd; nid yw’n golygu arbed arian yn unig ac nid yw’n golygu ymgynghori. Dywedodd y grwpiau hefyd fod rhannu grym, gweithio tuag at amcan cyffredin a chydnabod pobl fel asedau yn crynhoi beth yw cydgynhyrchu – yn gyfystyr â gwerthoedd craidd Edgar Cahn ar gyfer cydgynhyrchu:

• Cydnabod pobl fel asedau
• Rhoi gwerth ar waith mewn ffordd wahanol
• Hyrwyddo cydgyfnewidiaeth
• Meithrin rhwydweithiau cymdeithasol.

Cliciwch yma i ddarllen nodiadau llawn yr ymarfer torri’r garw.

Roedd gennym siaradwr gwadd gwahanol ym mhob digwyddiad. Anne Collis o Barod oedd ein siaradwr yn y Gogledd. Mae Barod wedi cynhyrchu chwaer ddogfen i gyhoeddiad WCVA Rhoi Pobl yn y Canol o’r enw Bod yn y Canol a gyhoeddir yn fuan. Mae Bod yn y Canol wedi’i ysgrifennu mewn iaith syml ac wedi’i fwriadu ar gyfer y cyhoedd sy’n defnyddio gwasanaethau cyhoeddus.

Mae Barod wedi datblygu dull maent yn ei alw’n sgyrsiau siop goffi a ddefnyddiwyd ganddynt wrth ddatblygu’r cyhoeddiad Bod yn y Canol. Mae’r dull yn golygu gwrando ar farn pobl mewn awyrgylch anffurfiol (siop goffi neu gaffi) yn hytrach na chyfarfod ymgynghori ffurfiol.

Ein siaradwr yn y De Ddwyrain oedd Gareth Coles, Swyddog Cyflenwi Gwasanaethau Cyhoeddus yn WCVA. Gofynnodd Gareth i gyfranogwyr feddwl am y rhwystrau i weithio’n gydgynhyrchiol a dyma oedd rhai o’u cynigion:

• Mae’r syniad o gydgynhyrchu yn gallu bod yn ddryslyd gan fod nifer o wahanol syniadau a diffiniadau o’r hyn ydyw.
• Mae cydgynhyrchu yn gofyn i bobl roi’r gorau i’w grym a rhoi grym i gymunedau a’r cyhoedd. Ni all cydgynhyrchu ddigwydd heb gael ei sbarduno gan y bobl ar y brig, sy’n aml yn amharod i rannu grym.
• Pwysau ariannol. Hefyd diffyg gonestrwydd ar hyn o bryd wrth gyfathrebu â’r cyhoedd – mae ar lawer o fudiadau ofn cwrdd â thrigolion a bod yn onest â nhw.
• Nid yw mudiadau bob amser yn cydnabod bod gan ddefnyddwyr gwasanaethau rhywbeth i’w roi yn ôl.

Wedyn trafododd y grŵp pa gamau y mae angen i fudiadau eu cymryd i weithio’n fwy cydgynhyrchiol:

• Treulio mwy o amser yn gwrando
• Peidio bod ag ofn rhoi’r ateb nad oes arnynt eisiau ei glywed
• Gofyn am bryderon ac atebion
• Rhoi’ch hun yn esgidiau’r derbynnydd
• Meithrin a rhannu sgiliau/adnoddau
• Derbyn beirniadaeth
• Rhoi cynnig arni (gyda phob ewyllys da)
• Creu deialog tryloyw

Yn y De Orllewin, y siaradwyr oedd Rick Wilson o’r Consortiwm Bywydau Cymunedol a rhai o arweinwyr y prosiect Amser i Gwrdd. Mae Amser i Gwrdd yn cael ei drefnu gan bobl ag anableddau dysgu a’u ffrindiau, eu teulu a staff yn Abertawe. Ei nod yw helpu aelodau i feithrin bywydau cymdeithasol cryfach gyda phobl o’u cwmpas drwy rannu sgiliau, diddordebau ac amser. Mae hyn yn cynnwys gweithdai gwneud gemwaith, gweithdai gwneud cardiau, boreuon coffi a llawer o weithgareddau eraill gan gynnwys eu fersiwn eu hunain o Come Dine with Me o’r enw Come Eat With Us!

Dangosodd Rick ddull maent yn ei ddefnyddio i adnabod beth mae ar eu haelodau eisiau ei wneud. Rhoddwyd darn o bapur coch a darn o bapur glas i bob un ohonom. Roedd gan y darn coch gwestiwn arno: Beth hoffech ei wneud? Ac ar y darn glas: Beth ydych yn hoffi ei wneud, neu’n dda am ei wneud? Unwaith i ni gyd nodi’n hatebion, rhoddwyd y papurau i gyd ar y llawr a’u gosod mewn grwpiau. Daeth hi’n amlwg fod ar lawer ohonom eisiau dysgu am arddio a choginio ac roedd yna hefyd bobl yn yr ystafell oedd eisoes yn gwybod am y pynciau hyn felly fel grŵp roeddem yn syth wedi canfod cyfle i bobl ddysgu ac adnodd i wneud hynny.

Ar ddiwedd bob cyfarfod rhwydweithio rydym bob amser yn mynd i grwpiau bach i rannu darnau o waith diweddar ac enghreifftiau o ymarfer da neu i barhau â’r drafodaeth gyffredinol. Yn olaf gofynnir i gyfranogwyr gwblhau ymarfer gwerthuso cyfranogol.

Nid yw Cyfranogaeth Cymru bellach yn cael dim cyllid i hwyluso a threfnu’r rhwydweithiau cyfranogi hyn felly rydym yn ddiolchgar iawn i fudiadau’r cyfranogwyr am ddarparu’r lleoliadau a’r lluniaeth (y tro hwn: Gyrfaoedd Cymru – Bangor, Gwasanaeth Tân ac Achub De Cymru – Llantrisant a Chyngor Sir Caerfyrddin). Rydym hefyd yn ddiolchgar iawn i’r siaradwyr am roi eu hamser i ni. Byddwn yn ymdrechu i gadw’r cyfarfodydd rhwydweithio hyn i fynd a bydd y rownd nesaf o gyfarfodydd fis Hydref yn canolbwyntio ar ddulliau a thechnegau cyfranogol felly os ydych am ddangos techneg, rhoi cynnig ar un neu’n gallu cyfrannu unrhyw beth arall at y rhwydweithiau hyn, yna cysylltwch ar bob cyfrif.

Wythnos nesaf, fe fydd Non Humphries yn blogio ynglŷn â Chydgynhyrchu ar Waith.

–       Sarah

Mwy o graffu!

Efallai’ch bod yn gwybod yn barod ein bod yn cynnal rhwydweithiau cyfranogi rhanbarthol deirgwaith y flwyddyn sy’n addas i unrhyw un sy’n gweithio ym maes cyfranogi ac ymgysylltu â dinasyddion. Mae pobl yn dod iddynt o amrywiaeth o wahanol fudiadau yn y sector cyhoeddus a’r trydydd sector sy’n canolbwyntio ar faterion amrywiol. Mae’r digwyddiadau hyn yn addas i unrhyw un o unrhyw lefel mewn mudiad sydd â diddordeb mewn gwaith cyfranogi ymarferol, gan gynnwys swyddogion ymgynghori, ymddiriedolwyr, gwirfoddolwyr, gweithwyr datblygu a rheolwyr.

Mae gan bob digwyddiad rhwydweithio thema gyffredinol a thema ein digwyddiadau fis Chwefror oedd Cynnwys y cyhoedd wrth graffu. Roedd y tywydd yn ein herbyn ond roeddem yn falch iawn o’r amrywiaeth o fudiadau a lwyddodd i ddod i’r digwyddiadau.

Rydym bob tro’n dechrau’r sesiynau gydag ymarfer torri’r garw, sef ‘wal graffiti’ y tro hwn. Gofynnon ni i gyfranogwyr feddwl am gynifer o ddiffiniadau ar gyfer y gair craffu ag y gallent feddwl amdanynt, neu enghreifftiau o ble maent wedi gweld craffu yn digwydd ar y teledu neu yn y cyfryngau. A dyma sut roedd y wal yn edrych ar ôl yr olaf o’r 3 digwyddiad:

Y diffiniadau mwyaf cyffredin oedd atebolrwydd, gwirio a gofyn cwestiynau. Cafwyd rhai ystyron diddorol yn ogystal! Mae “Newsnight”, “boring” a “sexy” hefyd ar y wal os edrychwch yn ddigon agos! Nid yw’r un o’r atebion hyn yn gywir nac yn anghywir ac mae’n glir bod craffu, yn ei hun, yn air llawn ystyron.

Ar ôl torri’r garw, rhoddodd cynrychiolydd o dîm allgymorth Cynulliad Cenedlaethol Cymru gyflwyniad am eu gwaith craffu a sut maent yn dal Llywodraeth Cymru yn atebol. Edrychon ni hefyd ar dystiolaeth fideo maent wedi’i chynhyrchu fel rhan o’r Ymchwiliad Entrepreneuriaeth Ymysg Pobl Ifanc. Gallwch lawrlwytho’r cyflwyniad yma. Roedd cyfranogwyr yn meddwl bod cyflwyniad y Cynulliad yn ddiddorol a pherthnasol iawn ac yn llawn gwybodaeth gan iddo amlinellu enghreifftiau diweddar o ymchwiliadau a gynhaliwyd gan bwyllgorau’r Cynulliad a ffyrdd roeddynt wedi cynnwys y cyhoedd yn yr ymchwiliadau hyn. Roeddem yn arbennig o hoff o’r defnydd o graffeg gwybodaeth i gyflwyno gwybodaeth mewn ffordd hwylus (mae’r Ymchwiliad i Lyfrgelloedd Cyhoeddus yng Nghymru yn enghraifft sy’n edrych yn arbennig o dda) a defnyddio ‘vignettes’ – techneg casglu tystiolaeth y byddwn yn rhoi sylw iddi yng nghylchlythyr nesaf Cyfranogaeth Cymru.

Clywson ni hefyd gan arbenigwyr craffu lleol, David Lloyd o TPAS Cymru (y Gogledd), Rebecca David-Knight o’r Ganolfan Craffu Cyhoeddus (y De Orllewin) a Hazel Ilet o Gyngor Sir Fynwy (y De Ddwyrain).

Yn y Gogledd, roedd gan David focs yn llawn eitemau amrywiol, mae pob un o’r rhain yn cynrychioli craffu mewn rhyw ffordd, a allwch ddyfalu sut…?!

• Tei
• Chwyddwydr
• Pêl ping-pong
• Pyst gôl

Yn y De Orllewin, pwysleisiodd Rebecca fod ymgysylltu â’r cyhoedd yn fath o graffu a bod y gallu i herio penderfyniadau yn grymuso. Mae craffu yn cau’r bwlch mewn atebolrwydd democrataidd ac mae angen ymgysylltu o safon er mwyn i wasanaeth fod yn llwyddiannus, gan fod gwasanaethau yn ddibynnol ar ddefnyddwyr ac nid y ffordd arall!

Yn y De Ddwyrain, rhanodd Hazel enghreifftiau ar ffurf astudiaethau achos gan gynnwys galwad i mewn mewn cyfarfod pwyllgor craffu ynglŷn â dyrannu tir ar gyfer safle teithwyr pan fu i’r broses graffu hon ganfod bylchau yn y dystiolaeth a oedd yn cefnogi penderfyniad a oedd wedi’i wneud yn ddiweddar. O ganlyniad i drafodaeth y fforwm cyhoeddus, cafodd y penderfyniad ei gyfeirio at y cyngor llawn felly mae hyn yn dangos y grym sydd gan y cyhoedd yn y broses graffu. Mae gan sir Fynwy fforwm agored cyhoeddus hefyd ar agenda pob cyfarfod y pwyllgor craffu.

Rydym bob amser yn gorffen ein digwyddiadau rhwydweithiau cyfranogi gyda thrafodaeth mewn grŵp ac yna techneg gwerthuso cyfranogol. Bu i ni ddefnyddio ‘calonnau, cyrff a meddyliau’ ac mae crynodeb o’r gwerthusiadau ar gael yma:

• Y Gogledd – 5 Chwefror, Wrecsam
• Y De Orllewin – 11 Chwefror, Caerfyrddin
• Y De Ddwyrain – 12 Chwefror, Casnewydd

Rydym yn ddiolchgar iawn i Caryl, Lowri a Rhys o dîm allgymorth Cynulliad Cenedlaethol Cymru a’n siaradwyr eraill am eu cyfraniad gwerthfawr i’r digwyddiadau hyn.

Mae’r rownd nesaf o rwydweithiau cyfranogi ym mis Mai 2014 a’r thema fydd cydgynhyrchu mewn gwasanaethau cyhoeddus. I gael mwy o wybodaeth neu gadw lle ewch draw i’n gwefan. Cofiwch fod y digwyddiadau hyn yn rhad ac am ddim felly maent yn llenwi’n gyflym iawn!

–          Sarah

Craffu! craffu! craffu!

‘Mae craffu ac ymgysylltu â’r cyhoedd yn mynd law yn llaw’ – dyna eiriau Lesley Griffiths, y Gweinidog Llywodraeth Leol, yn ei haraith agoriadol yn y gynhadledd ‘Goleuni ar Graffu’ yn Stadiwm Swalec, Caerdydd ar 28 Tachwedd. Ers hynny mae’n teimlo bod fy mywyd gwaith wedi bod yn fwrlwm o sgyrsiau a gweithgareddau yn ymwneud â chraffu. Yn y gynhadledd, braf oedd cael hwyluso sesiwn gyda Kevin a Virginia o Gynulliad Cenedlaethol Cymru ar ymgysylltu â’r cyhoedd a chraffu. Roedd yn dda cael clywed safbwynt a barn aelodau a swyddogion craffu ar y pwnc pwysig hwn. Cafwyd safbwyntiau a phrofiadau amrywiol ond llinyn arian oedd y cwestiwn ‘Sut allwn ni wneud craffu yn atyniadol?’, a yw pobl yn deall beth yw craffu ac a ydynt yn sylweddoli ei berthnasedd i’w bywydau? A yw’n berthnasol i’w bywydau?

Yna bu i mi gynnal sesiwn craffu yn Abertawe – y tro cyntaf i mi wneud hynny ac roedd yn ddiddorol dros ben! Rwyf wedi cael fy nghyfethol i banel sy’n edrych ar ymgysylltu â’r cyhoedd, yn y Bwrdd Gwasanaethau Lleol a’r Cyngor, rôl sydd wedi’i chefnogi’n ariannol gan Brosiect ESF y Byrddau Gwasanaethau Lleol yn Llywodraeth Cymru. Bu i ni gwrdd am y tro cyntaf wythnos diwethaf i holi swyddogion a’r dirprwy arweinydd ynglŷn â rôl ymgysylltu o fewn y Bwrdd Gwasanaethau Lleol yn Abertawe – profiad defnyddiol a gwerthfawr. Wythnos nesaf fe fyddwn yn edrych ar weledigaeth a chynllun Cyngor Abertawe ar gyfer Ymgysylltu â’r Cyhoedd. Tybed beth yw barn pobl Abertawe?

Ar wahân i’r ddau brofiad craffu yma rwyf hefyd wedi sgwrsio â’r trydydd sector ynglŷn â sut y gallant fod yn fwy parod i gynnwys unigolion a grwpiau mewn prosesau craffu. Rwy’n synhwyro bod yr amser ar ddod pan fydd pobl Cymru yn mynnu mwy o graffu ac yn disgwyl cael dweud a dweud, a theimlaf fod angen hyn yn barod. Mae oes craffwyr cyhoeddus wedi cyrraedd – a ydym yn barod?

Dyma un o elfennau allweddol gwaith Cyfranogaeth Cymru wrth i ni symud ymlaen i’r flwyddyn newydd. Mae ein gwaith wedi’i seilio o amgylch 4 colofn, a amlinellir yng nghyhoeddiad WCVA ‘Rhoi Pobl yn y Canol’: Ymgysylltu, Atal ac ymyrryd yn gynnar, Chwilio am Fodelau Amgen a Chraffu. Fe fyddwn yn cynnig hyfforddiant ar Ymgysylltu â’r Cyhoedd a Chraffu yn ein cwrs hyfforddi achrededig newydd, Ymgysylltu â’r Cyhoedd: Theori ac Ymarfer (Cam 2), a chraffu ac ymgysylltu â’r cyhoedd fydd thema ein rhwydweithiau rhanbarthol ym mis Chwefror 2014. Mae ein digwyddiadau rhwydweithiau yn llenwi’n sydyn iawn felly cadwch le nawr i osgoi siom. Fe fyddwn yn parhau â’n gwaith gyda Chraffu Abertawe a hefyd yn dechrau gwaith cyffrous gyda’r Ganolfan Craffu Cyhoeddus.

Felly, Craffu, Craffu, Craffu yn wir!! Ac wrth feddwl am y peth…efallai dylen ni hyd yn oed gynnal cystadleuaeth i feddwl am enw gwell ar gyfer rhywbeth sy’n agwedd hanfodol ar wasanaethau cyhoeddus sy’n canolbwyntio ar ddinasyddion yng Nghymru. Gwyliwch am y cyfle cyffrous hwn…

–          Mandy

Rhwydweithiau cyfranogi rhanbarthol fis Hydref: Gwybodaeth a thechnoleg hygyrch

A ddylem ymdrechu i gyflawni’r canlyniadau optimwm neu a ddylem, yn syml, trio ein gorau?

Rydym newydd gynnal Digwyddiadau’r Rhwydweithiau Rhanbarthol a’r thema y tro hwn oedd ‘Gwybodaeth a thechnoleg hygyrch’.

Dechreuon ni bob sesiwn gydag ymarfer torri’r garw i gyflwyno’r thema, cafodd hanner y cyfranogwyr ‘gerdyn jargon’ a’r hanner arall ‘gerdyn hawdd ei ddarllen’. Roedd un gair ar bob cerdyn a nod y gêm oedd cerdded o gwmpas yr ystafell a dod o hyd i’r person oedd â’r cerdyn a oedd â’r un ystyr â’r gair ar eich cerdyn chi. Er enghraifft, os oedd gennych gerdyn jargon yn dweud ‘cyfranogi’ yna byddech yn cael eich paru â’r person a oedd â’r cerdyn hawdd ei ddarllen yn dweud ‘cymryd rhan’ arno ac yna’n cyflwyno’ch gilydd. Geiriau eraill a ddefnyddiwyd yn yr ymarfer hwn oedd ymdrechu (trio), terfynu (gorffen) a chydweithredu (gweithio gyda rhywun). Mae mwy o gyngor ynghylch iaith syml ar gael ar wefan Cymraeg Clir.

Gweithiodd yr ymarfer yn dda i gael pobl i sgwrsio â’i gilydd ac roedd yr adborth a gawsom yn bositif. Doedd neb wedi defnyddio’r ymarfer hwn o’r blaen ond roedd rhai wedi chwarae Buzzword Bingo mewn cyfarfodydd llawn jargon.

Yn y De Ddwyrain, cynhaliwyd y digwyddiad yn Ystrad Mynach. Rhoddodd Barod CIC gyflwyniad a eglurodd pam mae’n bwysig darparu gwybodaeth glir mewn fformat hwylus. Cafodd y grŵp wybod am y gwasanaethau y mae Barod yn eu darparu megis trosi dogfennau i iaith hawdd ei darllen a/neu iaith bob dydd. Maent hefyd yn cynnig pecynnau hyfforddi i fudiadau sydd am hyfforddi staff i gynhyrchu dogfennau hawdd eu darllen. Mae pobl ag anableddau dysgu yn darllen drwy’r holl waith y mae Barod yn ei wneud. Hefyd, rhoddodd Sam o Anabledd Dysgu Cymru gyflwyniad ar Clear & Easy sef canllaw cynhwysfawr i fudiadau sydd am wneud eu gwybodaeth yn fwy hygyrch. Mae’r canllaw yn cynnwys DVD rhyngweithiol sydd am ddim i’r sector gwirfoddol a chyhoeddus (cyfyngiad o un y mudiad). Cysylltwch ag Anabledd Dysgu Cymru i gael gwybod mwy.

Yn y De Orllewin, cynhaliwyd y digwyddiad yn Felin-foel, Llanelli. Roedd sesiwn Andrew Hubbard, o’r Panel Dinasyddion peilot ar gyfer Gwasanaethau Cymdeithasol a Chymdeithas Byw’n Annibynnol Abertawe, yn canolbwyntio ar Dechnoleg Hygyrch, gan egluro i gyfranogwyr sut mae meddalwedd darllen sgrin yn gweithio i bobl â nam ar eu golwg. Trefnodd Andrew ymarfer grŵp i fynd drwy amrywiaeth o wahanol sefyllfaoedd sy’n wynebu pobl anabl wrth gael at wybodaeth bob dydd megis swyddi gwag, amseroedd bws/trên a hysbysebion. Cafwyd trafodaeth grŵp ar ôl yr ymarfer. Roedd Barod CIC yn ddigon clên i roi cyflwyniad ar y canllaw Clear & Easy eto (am yr ail ddiwrnod yn olynol!)

Ar ôl toriad byr, eglurodd ein swyddog hyfforddi a datblygu, Siobhan, dechneg rydym wedi’i defnyddio o’r blaen ac sydd bob amser yn llwyddiannus iawn – Hot Air Balloon o’r llyfr Spice it Up gan Dynamix! Yn yr ymarfer hwn, anogwyd cyfranogwyr i feddwl am y ffordd y mae eu mudiadau eu hunain yn darparu gwybodaeth a sut y gallent ei gwneud yn fwy hygyrch. Roedd angen i gyfranogwyr feddwl am beth oedd yn eu dal yn ôl, pwy oedd angen eu cynnwys a beth sydd ei angen i’w wneud i ffynnu.

Cafodd cyfyngiadau o ran arian ac amser eu crybwyll yn aml fel pethau sy’n eu dal yn ôl. Cafwyd syniad gan un cyfranogwr fod angen newid diwylliant yn llwyr er mwyn sicrhau bod gwybodaeth fwy hygyrch ar gael drwy’r amser.

Yna cawsom ein rhannu’n grwpiau bach i glywed gan gyfranogwyr am waith maent yn ei wneud, arfer da maent wedi dod ar ei draws neu broblemau maent yn eu cael. Clywsom am waith yn TPAS Cymru sy’n cynnal digwyddiad fis Tachwedd ar Ymgysylltu â’r Cyhoedd. Clywsom hefyd fod Clwstwr Cymunedau yn Gyntaf y Barri yn cynnal sesiynau TG galw-heibio ac yn darparu hyfforddiant TG sylfaenol ar sut i ddefnyddio’r rhyngrwyd. Mae Heddlu’r De hefyd yn gwneud gwaith ardderchog yn ennyn diddordeb pobl ifanc  darganfod beth maent yn ei feddwl o’r gymuned leol a pha ardaloedd maent yn teimlo’n ddiogel neu’n anniogel ynddynt. Mae Cyngor Sir Gâr wedi cynnal ymgynghoriad cyllideb a defnyddio efelychydd cyllideb sy’n swnio’n ffordd wych o gael pobl yn rhan o gyllidebu.

Yn y Gogledd, cynhaliwyd y digwyddiad yng Nghyffordd Llandudno ar ddiwrnod llawn gwynt a glaw rydym wedi hen arfer ag o yng Nghymru! Clywsom gan ddau aelod o’r Panel Dinasyddion peilot ar gyfer Gwasanaethau Cymdeithasol; Jennie a Beth Lewis. Dechreuodd Beth drwy ddweud wrth y grŵp am ei bywyd; mae’n 24 oed ac mae ganddi anabledd dysgu, mae’n byw yn ei fflat ei hun ac mae ganddi swydd, mae’n mwynhau coginio ac yn awyddus i wneud mwy ar ei phen ei hun. Mae’n gallu darllen yn dda iawn ond ddim bob amser yn deall beth mae’r geiriau yn ei olygu felly mae’n well ganddi frawddegau byr gyda lluniau. Dangosodd Beth a’i mam, Jennie, lawer o enghreifftiau i ni o wybodaeth a anfonwyd ati drwy’r post. Rhoddwyd tasg i’r cyfranogwyr drosi llythyr a oedd wedi cael ei anfon at Beth i fformat hawdd ei ddarllen mewn grwpiau bach (roedd y dasg yn anodd iawn i bawb – yn eironig roedd y llythyr yn ymwneud â chynllun yn benodol i bobl anabl, gan gynnwys pobl ag anableddau dysgu). Cerddodd Beth o gwmpas yr ystafell i ddarllen a gwirio beth roedd pobl wedi’i ysgrifennu.

Gofynnon ni i’r grwpiau drafod sut y byddent yn rhoi cyflwyniad diddorol Jennie a Beth ar waith drwy feddwl am sut y gallent wneud y wybodaeth y mae eu mudiadau eu hunain yn ei chynhyrchu yn fwy hygyrch. Heb os roedd llawer iawn i feddwl amdano a chafwyd trafodaethau diddorol dros ben. Yn benodol dywedodd rhywun mai un rhwystr mawr oedd ‘iaith gyfreithiol’ a bod yn rhaid i rai dogfennau neu gontractau ddefnyddio geiriau penodol, ac un ffordd o oresgyn hyn yw rhoi eglurhad hawdd ei ddarllen wrth ochr neu o dan ddatganiad, gan egluro beth mae’n ei ddweud gyda llun os oes angen.

Ar y cyfan roedd y rownd hon o ddigwyddiadau yn llwyddiannus gyda thema ddiddorol iawn a chafwyd cyflwyniadau ardderchog gan ein holl westeion yn y tair ardal. Rydym yn ddiolchgar iawn i Barod, Andrew Hubbard a’i gynorthwyydd Bev, Jennie a Beth am ein helpu yn y rhwydweithiau hyn. Diolch i bawb am ddod!

Fe fydd y rownd nesaf o ddigwyddiadau’r rhwydweithiau yn cael eu cynnal fis Chwefror 2014, mae mwy o fanylion ar gael ar ein gwefan yma. Mae archebu’n gynnar yn hanfodol gan mai dim ond 20 lle sydd ym mhob digwyddiad ac maent yn llenwi’n gyflym! Peidiwch â cholli allan!

–          Sarah