Pam mae cyfranogiad yn wych

Dyma fy narn olaf o waith i ar gyfer Cyfranogaeth Cymru, ac rydw i eisiau dweud diolch yn fawr i bawb rydw i wedi gweithio gyda dros y tair blynedd diwethaf. Mae fy nghydweithwyr yn Gyfranogaeth Cymru yn unigolion sy’n hynod o ymroddedig. Maen nhw wedi fy ysbrydoli fi gan fod nhw’n gweithio mor galed fel rhan o dîm bychan sy’n gweithio ar sail genedlaethol.

Mae’r prosiect wedi’i leoli yng Nghyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru, ac rydw i wedi gweithio yma hyd yn oed yn hirach (wyth mlynedd i’r mis). Wnes i erioed meddwl y byddwn i’n hyfforddi a hwyluso pan ddechreuais weithio yma fel Cynorthwyydd Gweinyddol ar y Ddesg Gymorth.

Rydw i wedi cyfarfod â staff gwych mewn sawl gwasanaeth cyhoeddus, sy’n benderfynol o agor y strwythurau gwneud penderfyniadau yn eu mudiadau. Rydw i wedi cwrdd â chymaint o bobl o feysydd amrywiol sy’n frwdfrydig ynghylch sicrhau bod gwasanaethau cyhoeddus yn dryloyw ac yn atebol.

Ar ochr arall y geiniog, rydw i wedi mwynhau’r gwaith ymarferol rydym wedi gwneud gyda dinasyddion ledled Cymru. Rydw i wedi cwrdd â chymaint o bobl ymroddedig sydd wedi bod yn fwy na pharod i roi o’u hamser i geisio sicrhau bod gwasanaethau cyhoeddus, a chymdeithas yn gyffredinol, yn well. Dyma’r rheswm mai’r darn mwyaf cofiadwy o waith rydw i mi yw ein gwaith ar Banel Dinasyddion ar gyfer Gwasanaethau Cymdeithasol yng Nghymru.

Mae Involve wedi ysgrifennu pamffled mawr ar gyfranogiad a elwir From Fairytale to Reality. Mae’r pamffled yn chwalu’r mythau ynghylch pam nad yw cyfranogiad yn ymarferol, gan gynnwys y canlynol:

• Mae ymgysylltu yn rhy ddrud
• Nid yw dinasyddion yn gallu rhoi’i farn yn effeithiol
• Mae ymgysylltu dim ond yn gweithio ar gyfer materion hawdd
• Dylem osgoi rhoi ormod o bŵer i ddinasyddion ar bob cyfrif
• Nid yw dinasyddion yn awyddus i gymryd rhan, dim ond gwasanaethau da maen nhw eisiau

Pan wnes i wylio aelodau’r panel yn rhoi tystiolaeth i’r Cynulliad Cenedlaethol ar gyfer y pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol Cymru ar 16 Mai, fe wnaeth yr aelodau’r panel chwalu pob un o’r mythau – maent yn siarad am daliadau uniongyrchol (a allai wneud gwasanaethau yn rhatach gan eu bod yn teilwra i anghenion pobl), mae ganddynt ymwybyddiaeth o faterion y gwasanaeth maent yn eu defnyddio, maent yn dyrannu bil cymhleth a thrwm iawn, maent yn darparu ymatebion ystyriol ac yn fanwl ac maent yn awyddus iawn i’w lleisiau gael eu clywed.

Hyd yn oed os byddech yn rhoi rhestr o’r pwyntiau mae’r panel yn dweud wrthyf, ni fyddai’r profiad uniongyrchol gen i i wir drafod y pwyntiau a’r diffygion, gan eu bod nhw’n dod ar draws rhain o ddydd i ddydd. Gallaf ddweud yn bendant na fyddwn i’n gallu siarad am y pwyntiau yma mewn ffordd angerddol fel y maent yn ei wneud.

Pan wnes i wylio’r panel yn rhoi tystiolaeth, fe wnaeth e daro fi mai dim ond trwy ofyn i bobl beth yw eu hanghenion nhw gall gwasanaethau cyhoeddus wir diwallu anghenion pobl a gweddnewid gwasanaethau cyhoeddus.

– Dyfrig

Adborth

Wythnos diwethaf fe wnaeth Dyfrig Williams addo byddwn i’n ysgrifennu blog i Gyfranogaeth Cymru. Felly dyma fe! Mae’n briodol fy mod i’n dechrau blogio nawr gan fy mod i newydd gael fy mhenodi i fy rôl newydd fel Hwylusydd Cyfranogaeth Cymru, a byddaf yn gofalu am y blog a chyfrifon cyfryngau cymdeithasol ar ôl i Dyfrig gadael am ei swydd newydd yn Swyddfa Archwilio Cymru.

Roeddwn i hefyd yn bresennol yn y cwrs achrededig ar ymgysylltiad cyhoeddus yng Nghaerdydd ar ddiwedd mis Ebrill, rhywbeth rydw i wedi eisiau mynychu am sbel. Fe wnaethon ni edrych dros siwd gymaint o wybodaeth yn ystod y ddau ddiwrnod, ac fe wnaethon ni archwilio nifer o syniadau diddorol a thechnegau cyfranogol hwyl. Y rhan fwyaf diddorol yn fy marn i oedd ar y pwysigrwydd adborth yn y broses ymgysylltu.

Rwy’n credu yn bersonol bod y gair ‘ymgysylltu’ yn awgrymu bod adborth yn cael ei roi yn barhaus o’r dinesydd a’r darparwr gwasanaeth – mewn geiriau eraill – bod ymgysylltu yn sgwrs, ac yn broses barhaus. Fe wnaeth yr hyfforddiant gwneud i mi sylweddoli bod dinasyddion hefyd yn llawer mwy tebygol o fod eisiau i gymryd rhan os ydynt yn gwybod effaith eu cyfraniad. Mae adborth hefyd yn rhoi eglurder i’r broses ymgysylltu, ac mae’n rhoi grym i unigolion a grwpiau cymunedol, gan fod nhw’n gwybod sut mae eu syniadau yn cael eu defnyddio.

Fodd bynnag, nid yw adborth digonol yn golygu cyhoeddi canlyniadau arolwg cenedlaethol mewn cyhoeddiad does neb yn darllen, neu wefan nad oes unrhyw yn ymweld â. Rhaid i’r adborth a roddir i fod yn briodol ac yn berthnasol i’r math o ymgynghori a wnaethoch. Ar gyfer ymgynghoriad bach, gallai dinasyddion derbyn adborth trwy gyswllt uniongyrchol (ar yr amod eu bod wedi caniatáu i chi ddefnyddio eu manylion ar gyfer y diben hwnnw, wrth gwrs!). Byddai’r dull yma yn dangos i’r dinesydd faint rydych chi wedi gwerthfawrogi eu cyfraniad wrth i chi gymryd yr amser i gysylltu â nhw’n unigol. Efallai ar gyfer ymgynghoriad mwy byddai’r cyfryngau neu gyfryngau cymdeithasol yn ffordd fwy priodol i roi adborth.

Mae’r wefan change.org yn rhoi adborth rhagorol i lofnodwyr deisebau. Yn ddiweddar, rwyf wedi llofnodi deisebau drwy’r safle hwn ac wedi derbyn negeseuon e-bost manwl o beth sy’n digwydd – pan mae’r ddeiseb yn cael ei anfon i’r person perthnasol, eu hymateb a beth sy’n mynd i ddigwydd nesaf, felly mae’n enghraifft wych o adborth perthnasol.

Sut y byddwch yn rhoi adborth i’ch rhanddeiliaid yn y dyfodol?

– Sarah

Drilio i lawr

Rydw i wedi bod yn gweithio i Gyfranogaeth Cymru am dair blynedd, ond mis nesaf byddai’n dechrau swydd newydd fel Swyddog Cyfnewid Gwybodaeth gyda’r Gyfnewidfa Arfer Dda yn Swyddfa Archwilio Cymru, felly byddai rhai’n dweud fy mod i wedi gadael e braidd yn hir i wneud hyfforddiant achrededig Cyfranogaeth Cymru ar ymgysylltu â’r cyhoedd! Er fy mod i’n teimlo’n hyderus yn gweithio ym maes cyfranogiad, fe wnes i dal dysgu llawer o awgrymiadau defnyddiol iawn ar sut gallai sicrhau fy mod i’n hymgysylltu’n fwy effeithiol yn y dyfodol.

Adran ‘drilio i lawr’ y cwrs oedd y rhan wnaeth agor fy llygaid i’r fwyaf, sy’n eithaf brawychus, gan ei fod e’n hanfodol i ymgysylltu’n effeithiol â’r cyhoedd. Mae’r dull yn caniatáu i ymarferwyr i sicrhau eu bod nhw’n tynnu’r casgliadau cywir o’r gwaith maen nhw’n gwneud.

Amlinellodd y cwrs tri cham i drilio i lawr:

1. Casglu amrywiaeth eang o wybodaeth: Rhaid ein bod ni’n agored i ystod eang o safbwyntiau – mae angen i ni ddechrau o dudalen wag o bapur.
2. Holwch a gwirio: Ffocysu ar yr ymatebion a’r casgliadau ni’n tynnu ohonynt er mwyn eu gwirio nhw a sicrhau ein bod ni’n deall y pwyntiau sy’n cael eu gwneud.
3. Blaenoriaethu, neu ddod i gasgliad: Mae gennym gasgliad gwybodus o ymatebion.

Mae hyn yn cyd-fynd â’r disgrifiad o’r twndis a roddwyd inni – ein bod ni’n agored ar y dechrau, ac yna trwy fireinio’r wybodaeth rydym gyda gwybodaeth benodol ar ddiwedd y broses.

Mae hyn i gyd yn swnio’n amlwg, ond ar ôl dau ddiwrnod cyntaf y cwrs rwy’n teimlo’n llawer mwy parod i wneud hyn, yn enwedig achos defnyddiom dechnegau cyfranogol yn ystod y cwrs i alluogi ni roi hyn ar waith. Mae dull fel ‘Snot Man’ (fy ffefryn personol a gafodd ei ddyfeisio gan Vicky Butler, lle y byddwn yn gofyn beth sy’n ‘snot fair’, gydag ymatebion ar nodiadau post-it lliw snot – neis!) yn gallu cael eu defnyddio i gael adborth, a gellir defnyddio dulliau graddio neu gontinwwm gwerthoedd (lle mae pobl yn trefnu eu hunain mewn llinell, gyda’r ddau ben yn cynrychioli’r ddau begwn barn) i flaenoriaethu ymatebion.

Fe wnaeth fy nghydweithiwr Sarah Ball mynychu’r cwrs hefyd, ac mae hi’n mynd i flogio’r wythnos nesaf am beth ddysgodd hi o’r cwrs. Rwy’n edrych ymlaen at glywed beth wnaeth hi ddysgu o’r cwrs!

– Dyfrig