Mae blog Participation Cymru bellach wedi symud!

Ewch i http://participation.cymru/cy/blog i ddarllen ein blogiau diweddaraf.

Os oeddech wedi tanysgrifio – peidiwch â phoeni, rydym wedi symud eich tanysgrifiad drosodd i’n gwefan newydd.

Diolch

Gemeiddio yng ngŵyl Newid Ymddygiad Bangor

Cynhaliwyd Rhwydwaith Cyfranogi diweddaraf y Gogledd o fewn digwyddiad ehangach – yr Ŵyl Newid Ymddygiad yng nghanolfan Pontio, Prifysgol Bangor ac fe’i trefnwyd ar y cyd â Swyddfa Archwilio Cymru ac Arfer Da Cymru.

Roedd yr Ŵyl Newid Ymddygiad wedi’i hanelu at bobl â diddordeb mewn newid neu arloesi cymdeithasol yn y rolau canlynol ym meysydd gofal iechyd, addysg, llywodraeth leol a chenedlaethol a’r sector gwirfoddol:

• Staff sy’n darparu gwasanaethau cyhoeddus
• Llunwyr Polisïau
• Aelodau Etholedig
• Y Rhai sy’n Gwneud Penderfyniadau Strategol
• Defnyddwyr Gwasanaethau sydd â diddordeb mewn gwasanaethau cyhoeddus gwell

Rhan fawr o’r ŵyl oedd yr agwedd gemeiddio ar bob diwrnod. Os gwelsoch ein cylchlythyr diweddaraf, dyma oedd ‘Dull y Mis’. Beth am i ni edrych yn fanylach ar y ffordd mae’n gweithio:

Roedd gan bob cyfranogwr dri ‘cherdyn gêm’ yn y pecyn a roddwyd i bawb wrth gyrraedd. Roedd pob cerdyn naill ai’n cynrychioli ‘hawdd’, ‘canolig’ neu ‘anodd’ ac arnynt roedd rhestr o heriau i’w cwblhau drwy gydol y dydd. Wrth gwblhau her, rydych yn cael stamp ar eich cerdyn gêm ac mae cerdyn sydd wedi’i gwblhau’n llawn yn ennill gwobr fechan.

Rwy’n hoffi her, felly es i yn syth am y cerdyn ‘anodd’ a gweld beth oedd angen i mi ei wneud i ennill gwobr:

1. Cerdded 6000 o gamau
2. Archebu pryd o fwyd iach o fwyty o fewn y ganolfan
3. Cydnabod 3 pheth da a ddigwyddodd heddiw
4. Ymuno â grŵp arall
5. Mynd i bob digwyddiad mewn un diwrnod

Doedd hi ddim mor syml â gofyn am stamp, roedd angen i chi ddarparu tystiolaeth…

Defnyddiais ap cyfrif camau ar fy ffôn i gofnodi faint roeddwn yn ei gerdded (roeddwn eisoes wedi cerdded i’r ganolfan felly roeddwn dros hanner ffordd at y targed cyn i’r digwyddiad ddechrau), roedd teclynnau cyfrif camau ar gael hefyd.

Amser cinio, tynnais lun o’r dderbynneb a’r pryd o fwyd a chefais fy ngwobrwyo â stamp am ‘archebu pryd o fwyd iach’. 

 

Roeddwn hefyd wedi bwriadu defnyddio lluniau i brofi fy mod wedi cydnabod pethau positif a ddigwyddodd – roedd yr haul yn gwenu, roedd presenoldeb da iawn yn ein digwyddiad rhwydweithio a chawsom drafodaeth ragorol – yn anffodus, ni lwyddais i gael y stamp am yr her hon; roeddwn yn brysur yn hwyluso’r digwyddiad rhwydweithio a dim ond un llun y cefais gyfle i’w dynnu felly oherwydd diffyg tystiolaeth ni chefais stamp!

Er mwyn ymuno â grŵp arall, roedd yna fandiau llewys o wahanol liwiau yn y pecyn a roddwyd i ni wrth gyrraedd – 4 lliw gwahanol i gyd. Roedd modd profi hyn drwy dynnu llun o’r bandiau llewys o wahanol liwiau.

I brofi’ch bod wedi bod i bob digwyddiad mewn un diwrnod, ar ôl gadael sesiwn roedd modd i’r cyfranogwyr a oedd yn chwarae’r gêm gael stamp ar eu cerdyn.

Er na lwyddais i gael pob stamp er mwyn ennill gwobr, roedd y gweithgaredd hwn yn ffordd hwyl iawn o gyfranogi ar ben y sesiynau diddorol a oedd ymlaen fel rhan o’r ŵyl.

Rhag ofn eich bod yn chwilfrydig, dyma’r tasgau ar y cardiau ‘hawdd’ a ‘chanolig’:

Gwneud y gêm hon yn rhan o’ch bywyd bob dydd

Mae’r dechneg hon yn cynnig ffordd o’ch ysgogi’ch hun os ydych yn ei defnyddio yn eich bywyd bob dydd. Mae yna wefan ac ap symudol rwyf wedi’i ddarganfod o’r enw Habitica sy’n troi’ch bywyd yn gêm chwarae rôl (RPG – role-playing-game). Rydych yn gosod eich tasgau a’ch amcanion eich hun, yn dewis pa mor anodd ydynt ac wrth i chi eu cwblhau mae’ch cymeriad yn cael ei wobrwyo! Ond gofalwch, os nad ydych yn cwblhau’ch tasgau, fe fydd hyn yn niweidio iechyd eich cymeriad a rhaid i chi weithio’n galetach i’w adfer.

Cymwynas ar hap

Yn ogystal â’r cardiau gêm, roedd yna wybodaeth yn ein pecynnau ynglŷn â ‘chymwynas ar hap’ …ac ambell i sticer. Awgrymodd y daflen wybodaeth y cymwynasau ar hap canlynol:

• Gadael llyfr ail-law mewn caffi
• Dweud wrth rywun sut mae ef/hi wedi effeithio ar eich bywyd
• Prynu diod i bwy bynnag sydd tu ôl i chi yn y ciw
• Cuddio anrheg fechan i ddieithryn ei darganfod
• Canmol rhywun
• Rhoi nodyn rydych wedi’i ysgrifennu â llaw i ffrind

Y gêm oedd defnyddio’r sticeri a ddarparwyd i nodi’ch cymwynasau ar hap. Nod y gêm hon yw creu profiad positif i bawb. Mae wedi’i ddangos bod cymwynas fechan, syml ar hap, yn aml i ddieithriaid, yn cynyddu teimladau o hapusrwydd yn fawr yn yr un sy’n ei gwneud hi a’r un sy’n ei derbyn. Yn ogystal, mae myfyrio’n ymwybodol ynghylch cymwynasau o’r fath yn cael ei gysylltu â lleihad mewn emosiynau negyddol a chredir ei fod yn hwb tuag at fod ag agwedd optimistaidd.

Mae ymchwil wedi dangos y gall cymwynasau ar hap fod yn ffordd effeithiol o hybu’ch llesiant cymdeithasol ac emosiynol, sydd â chysylltiad pellach â sgiliau mewn perthynas, gwneud penderfyniadau cyfrifol, hunanbarch a hunanymwybyddiaeth.

Ydych chi wedi defnyddio unrhyw weithgareddau gemeiddio gyda defnyddwyr gwasanaethau, neu a ydych wedi defnyddio ap gemeiddio i gyrraedd nod i newid eich ymddygiad personol? A allai cymwynasau ar hap fod yn fuddiol i chi? Rhowch wybod drwy adael sylw isod ac ymuno yn ein trafodaeth.

   – Sarah

 

Rhwydweithio ym Myd Natur

Yma yn Cyfranogaeth Cymru, rydym wrth ein bodd yn treulio amser yn yr awyr agored ac ers tro bellach rydym wedi bod yn trafod y syniad o gynnal rhwydwaith ym myd natur.

Felly, yn fuan ar ôl penwythnos Gŵyl Banc Calan Mai, cynhaliwyd rhwydwaith ymarferwyr yn yr awyr agored am y tro cyntaf erioed gyda chymorth Tom Moses o Barc Cenedlaethol Arfordir Penfro. Dyma grynodeb o’r hyn a ddigwyddodd:

Yn gyntaf, roedd y tywydd yn fendigedig!

Dim argoel o gwbl am law

Roedd Tom wedi cynnau’r tân yn gynt y bore hwnnw, felly roedd paned boeth o de a choffi ar gael wrth i ni gyrraedd.

Dangosodd Jill Simpson, o Barc Cenedlaethol Arfordir Penfro, y dodrefnyn godidog hwn i ni (mae’n gymaint mwy na mainc yn unig). Fe’i dyluniwyd a’i greu gan bobl ifanc leol ar gyfer y coetir hwn.

Aeth Matt, un o wirfoddolwyr Arfordir Penfro, â ni am dro ar hyd llwybr cerdded gan ddysgu darllen map a sgiliau cyfeiriannu sylfaenol.

Ar hyd y ffordd, fe ddaethom ar draws wartheg ifanc chwilfrydig a oedd yn awyddus iawn i ddweud shwmae

Mae modd gwneud te o blanhigion, gwreiddiau a ffyngau amrywiol o’r goedwig (ond peidiwch byth â bwyta unrhyw beth gwyllt rydych wedi’i hel onid ydych yn hollol siwr ei fod yn ddiogel!)

Tamaid i aros pryd: bara cynnes yn syth o’r ffwrn agored gyda garlleg gwyllt a oedd newydd ei hel.

Defnyddiwyd dull pleidleisio cyfranogol – ‘pleidlais gerrig’ – i benderfynu pa de oedd fwyaf blasus (dant y llew oedd ‘at ddant’ y mwyafrif).

Ond roedd mwy i’w wneud na dim ond yfed te, sgwrsio â gwartheg a mynd am dro, thema’r cyfarfod rhwydweithio oedd newid ymddygiad. Gofynnodd Cyfranogaeth Cymru y cwestiwn i fudiadau sy’n gweithredu’r Egwyddorion Cenedlaethol ar gyfer Ymgysylltu â’r Cyhoedd yng Nghymru: pa fath o newid ymddygiad sy’n gorfod digwydd o fewn mudiad? Atebion ar y bwrdd gwyn magnetig…

Yn ddiweddar, fe wnaethom gyhoeddi rhestr gyfeirio wrth weithredu’r Egwyddorion Cenedlaethol ac arni gwestiynau ar gyfer pob egwyddor. A yw’ch mudiad chi wedi gorfod newid ei ymddygiad wrth ymgysylltu? A ydych chi wedi gorfod ceisio dylanwadu ar ymddygiad eraill er mwyn gwneud gwelliannau? Ymunwch yn y sgwrs drwy adael sylw isod.

Yn olaf… gadael (bron) dim ôl

Mae’r clai hwn, sy’n hydawdd mewn dŵr ac yn sychu ag aer, yn ffordd wych i bobl ‘adael eu marc’ ym myd natur heb niweidio’r amgylchedd o gwbl. Aethom â’n sbwriel i gyd i ffwrdd gyda ni.

Diolch o galon i Tom, Jill a Matt o Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro am eu cymorth i sicrhau llwyddiant y diwrnod.

Os ydych chi’n ystyried cynnal digwyddiad neu gyfarfod cymunedol yn yr awyr agored, cofiwch roi gwybod i ni fel y gallwn eich helpu i’w hyrwyddo.

Cofiwch gadw llygad ar ein gwefan am fanylion digwyddiadau rhwydweithio i ddod.

Cynhelir ein ‘digwyddiad Rhwydweithio Cymru Gyfan’ o’r enw ‘Ymgysylltu â chymunedau amrywiol’ yn Llandrindod ar 14^eg Gorffennaf; mynediad am ddim!

– Sarah

Beth sy’n gwneud cyflwyniad hudolus?

Mae cyflwyniadau wedi’u creu â PowerPoint wedi bod yn rhan fawr o’r byd busnes dros yr 20 mlynedd diwethaf. Araith yw cyflwyniad sydd i fod i roi gwybodaeth, perswadio neu ffurfio perthynas dda â’r gynulleidfa; pwrpas y sleidiau tu ôl i’r siaradwr yw ategu ei eiriau. Mae’r cysyniad o gyflwyno yn yr arddull hon yma i aros, ond pam mae cyflwyniadau traddodiadol yn ymddangos mor ddiflas y dyddiau hyn?

Mor aml, fe fydd sleidiau yn cynnwys pethau sy’n debygol o achosi i’r gynulleidfa golli diddordeb yn gyflym:

• Paragraffau o ysgrifen (dyw hi ddim yn hawdd darllen sleidiau a gwrando ar y siaradwr yr un pryd)
• Graffeg yn troi, troelli, hedfan neu fflachio (peidiwch â rhoi cur pen i’ch cynulleidfa!)
• Delweddau cyffredinol, ystrydebol o ddarnau hanfodol mewn peiriant, pobl drwsiadus yn sefyll o amgylch monitor neu’r llun clasurol o rywun yn codi bawd.

Mae’r holl nodweddion cyffredin hyn a welir mewn cyflwyniadau wedi helpu i fathu’r ymadrodd ‘marwolaeth drwy PowerPoint’ .

Mae erthygl y BBC ar sut i osgoi ‘marwolaeth drwy PowerPoint’  yn rhestru rhai o’r ystrydebau a orddefnyddir, sydd bron yn ddigon i wneud i chi wingo, rydych mae’n siwr ar ryw ben wedi gorfod eu dioddef wrth geisio cuddio’ch diflastod.

Ond beth yw’r dewisiadau eraill?

Cyn i chi ddechrau dylunio sleidiau, mae angen i chi wybod sut fath o ddull cyflwyno neu safbwynt rhethregol sydd gennych, gwybod beth yw pwrpas eich cyflwyniad ac, yn bwysicaf oll, beth yw anghenion y gynulleidfa y byddwch yn cyflwyno iddi a sut i gyfleu’r neges mewn modd dealladwy a dengar. A ydych hyd yn oed angen sleidiau ynteu a fydd eich geiriau yn ddigon?

Os ydych yn dewis defnyddio sleidiau, mae yna lawer o fathau gwahanol o feddalwedd i roi cynnig arnynt os ydych am osgoi cyflwyniad PowerPoint traddodiadol. Un dewis yw Prezi a ddefnyddir yn weddol eang – ei brif nodwedd yw’r rhyngwyneb sy’n eich galluogi i chwyddo a chylchdroi i mewn i bob sleid, ond cofiwch beidio â gorddefnyddio’r nodwedd hon.

Dewis arall yw Keynote ar gyfer Mac ac iOS. Hefyd, mae gan y fersiwn ddiweddaraf o Microsoft PowerPoint rai nodweddion cyffrous megis y dylunydd sleidiau a’r animeiddydd 3-D.

Cynnwys gweledol

‘Yn aml mewn cyflwyniadau da, mae lluniau’n gweithio’n dda o safbwynt trosiadol neu gysyniadol, neu i bennu naws gefndirol yr hyn y mae’r gynulleidfa yn ei glywed gan y cyflwynydd, ac nid o reidrwydd i gyfathrebu cynnwys gwirioneddol’.  Aaron Weyenberg

Un o’m cas bethau i yn bersonol mewn cyflwyniadau yw pan fo’r sleidiau yn ailadrodd – air am air bron – yn union beth mae’r cyflwynydd yn ei ddweud. Fy newis personol i yw cyn lleied o eiriau â phosib ar y sleid (neu ddim o gwbl yn ddelfrydol). Fe fydd y lluniau rydych yn eu dewis fel eich cefndir yn helpu i bennu’r naws ar gyfer y pwynt rydych yn ei wneud felly, wrth osgoi’r ystrydebau megis llun o rywun yn codi bawd, mae hyn hefyd yn gyfle i fod yn greadigol gyda’ch cynnwys gweledol; beth am ddod o hyd i lun stoc am ddim ar Pixabay, creu ffeithlun gydag Easel.ly neu Canva, neu hyd yn oed dynnu’ch lluniau’ch hun i fynd gyda’ch cyflwyniad.

Eich perfformiad chi yw e’!

Ar gyfer unrhyw fath o gyflwyniad neu siarad cyhoeddus mae gofyn i chi berfformio neu fabwysiadu persona, yn bennaf achos mae’n dasg frawychus ac fe fydd hyd yn oed y perfformwyr cyhoeddus mwyaf profiadol yn mynd yn nerfus – mae hyn yn hollol normal. Un syniad da yw canolbwyntio ar iaith y corff – mae ymchwil y seicolegydd cymdeithasol, Amy Cuddy, yn dangos bod sefyll mewn modd hyderus yn gallu effeithio ar niwrodrosglwyddyddion penodol yn eich ymennydd ac ar eich siawns o lwyddo, hyd yn oed os nad ydych yn teimlo’n arbennig o hyderus ar y pryd – y peth pwysig yw ymddwyn yn hyderus.

 

Peidiwch ag anghofio beth sy’n gwneud i’ch calon ganu

If you’re passionate about the topic you’re speaking about then this will show. Steve Jobs says “Be authentic: don’t let the noise of other’s opinions drown out your own inner voice” – get inspired by your topic in order to inspire your audience.

Photo credit: tamsininnit

Os yw’r pwnc rydych yn siarad yn ei gylch yn agos at eich calon, yna fe fydd hynny’n dangos. Cyngor Steve Jobs oedd “Byddwch yn ddiffuant: peidiwch â gadael i sŵn barn pobl eraill foddi’ch llais mewnol eich hun” ­– chwiliwch am ysbrydoliaeth yn eich pwnc er mwyn ysbrydoli’ch cynulleidfa.

Oes gennych chi unrhyw awgrymiadau eraill ar gyfer dylunio neu roi cyflwyniadau? Mae croeso i chi adael sylwadau isod i rannu’ch syniadau a’ch profiadau.

– Sarah

 

Gwella gwasanaethau mamolaeth yng Nghymru

Yn ogystal â bod yn Weinyddydd ar gyfer Cyfranogaeth Cymru, rwyf hefyd yn arwain ar nodweddion gwarchodedig beichiogrwydd a mamolaeth o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Rwy’n fam falch iawn i ferch fendigedig un oed ac roeddwn yn sicr o’r dechrau fy mod am ddychwelyd i’r gwaith, yn bennaf fel y byddai hi’n tyfu fyny gan wybod nad oes raid iddi ddewis rhwng gyrfa a theulu, felly, mae’r pwnc hwn yn agos at fy nghalon.

Roeddwn yn f’ystyried fy hun yn ffodus tra oeddwn yn disgwyl ac yn ystod yr absenoldeb mamolaeth dilynol i fod yn gweithio i fudiad sy’n trin cyflogeion beichiog yn deg – yn wir, mi ddatgelais yn y cyfweliad am y swydd fy mod yn disgwyl ac ni rwystrodd hyn fi o gwbl! Dewisais gymryd chwe mis o absenoldeb mamolaeth ac roeddwn yn gallu gwerthfawrogi a defnyddio’r amser hwn yn llawn i feithrin perthynas agos â’m merch gan wybod y byddai fy swydd yn y gwaith yn ddiogel ar ddiwedd fy absenoldeb. Yn ogystal, dim ond ynglŷn â materion cymdeithasol y cysylltodd fy nhîm â mi yn ystod fy absenoldeb a chefais gefnogaeth a goruchwyliaeth wrth ddychwelyd i’m helpu i ddod yn ôl i arfer â phethau’n gyflym.

Dylai fy sefyllfa i gael ei hystyried y norm ac nid fel enghraifft o lwc dda. Mae yna gryn dystiolaeth o wahaniaethu anghyfreithlon yn erbyn cyflogeion beichiog fodd bynnag, a bob blwyddyn mae llawer o fenywod yn cael profiadau gwahanol iawn i’r un a ddisgrifiais i. Yn y Deyrnas Unedig, profiad un o bob naw mam newydd yw y gwahaniaethir yn eu herbyn neu fe’u diswyddir o’u cyflogaeth. Tra ystyrir dynion yn aml yn fwy cyfrifol yn y gwaith wrth iddynt ddod yn dadau a gallant elwa o fwy o gyfrifoldeb neu hyrwyddiad, gall menywod ddioddef, ac yn wir maent yn dioddef, oherwydd yr agwedd eu bod yn llai galluog ac yn llai dibynadwy wrth iddynt ddod yn famau. Nid yn unig y mae hyn yn asesiad annheg o alluoedd menywod unigol yn eu gyrfaoedd (heb sôn am gyfraniad tadau) ond mae hefyd yn niweidio gweithleoedd os yw menywod dawnus yn dewis gadael.

Holais fenywod eraill ynglŷn â’u profiadau nhw o ddychwelyd i’r gwaith ar ôl absenoldeb mamolaeth a beth wnaeth eu gweithle i’w gwneud yn haws dychwelyd. Dyma beth oedd ganddynt i’w ddweud:

• Darparu’r hyfforddiant anffurfiol roeddwn yn teimlo fy mod ei angen i sicrhau y gallwn ddychwelyd yn hyderus i’m gwaith
• Roeddwn yn gallu dychwelyd yn rhan amser a chynyddu’n raddol at weithio’n llawn amser dros gyfnod o 6 i 8 wythnos
• Roedd cydweithwyr yn feddylgar ynglŷn â gofyn i mi ddod i gyfarfodydd a oedd yn bell o gartref neu’n dechrau’n gynnar iawn
• Oriau gweithio hyblyg
• I mi, roedd y ffaith fy mod fy ngweithle yn rhan o gynllun talebau gofal plant o gymorth enfawr
• Mae’n beth syml ond roedd gan bobl yn gyffredinol agwedd bositif tuag at y ffaith fy mod yn dychwelyd
• Addasiadau rhesymol – roedd fy rheolwr a’m tîm yn deall pan gafodd fy merch haint a bu’n rhaid i mi gymryd gwyliau ar fyr rybudd i fod gartref gyda hi

Fe fues yn ddiweddar i gyfarfod Rhwydwaith Mamolaeth Cymru Gyfan, fforwm i ddefnyddwyr gwasanaethau gyfrannu at wella gwasanaethau mamolaeth yng Nghymru. Yn ystod y cyflwyniad, dysgais fod y mwyafrif o newidiadau yn y gwasanaethau hyn wedi digwydd o ganlyniad uniongyrchol i heriau gan ddefnyddwyr gwasanaethau – mae gennym yr hawl i roi geni mewn ysbyty a chael mynediad at epidwral oherwydd i famau fynnu hynny.

Workshop: why do we need a strong service user voice? @1000LivesPlus @ClaireRoche5 #MaternityNetworkWales pic.twitter.com/LwNVpEIRq9

— Bethan Downes (@Bethanwy_88) November 23, 2015

Tra’r oedd hi’n sicr yn bositif bod yn rhan o gyfarfod o rieni a gweithwyr proffesiynol (roedd y mwyafrif yn rhan o’r ddau grŵp) a oedd yn benderfynol o wella gwasanaethau mamolaeth, roedd nifer y bobl a rannodd brofiadau truenus y gellid bod wedi’u hosgoi yn dorcalonnus. Un rhwystredigaeth gyffredin a ddaeth i’r amlwg oedd bod mamau’n teimlo nad oeddynt wedi cael digon o wybodaeth i deimlo eu bod yn gwneud dewisiadau gwybodus, awdurdodedig ynglŷn â’r opsiynau a oedd ar gael iddynt o ran ble a sut roeddynt yn dewis rhoi geni. Ar ben hyn, nid oedd llawer o fenywod yn ymwybodol bod ganddynt ddewis mewn rhai materion – awgrymodd yr iaith a ddefnyddid gan rai ymwelwyr iechyd a bydwragedd fod y menywod hyn yn cael eu gorchymyn yn hytrach na’u cynghori a doedd dim cyfle i drafod. Mae’r materion hyn yr un mor berthnasol i famau sy’n dewis dychwelyd i’r gwaith – os ydym i fynnu triniaeth deg, rhaid i ni wybod beth yw ein hawliau yn y maes hwn.

Gallwch gael gwybod mwy yma am sut i gymryd rhan yn Rhwydwaith Mamolaeth Cymru.

 – Non

 

Pam rydym wrth ein bodd â Thechnoleg Gofod Agored

Os nad ydych wedi dod ar draws cysyniad Technoleg Gofod Agored o’r blaen ac rydych yn gyfarwydd â modd ffurfiol o gynnal cyfarfodydd, gall fod yn eithaf brawychus gorfod hwyluso sesiwn sy’n defnyddio Gofod Agored, neu hyd yn oed gymryd rhan mewn sesiwn o’r fath.

Mae’r modd hwn o hwyluso yn cyd-fynd â’n ethos

Ein ethos ni yw ein bod yn ‘gweithio gyda phobl a mudiadau ac nid gweithio iddyn nhw’.

Mae Technoleg Gofod Agored yn ddull hwyluso sy’n caniatáu i grŵp o unigolion eu trefnu eu hunain yn llwyr wrth geisio cyrraedd nod. Cyflawnir hyn â phrin dim mewnbwn gan yr hwylusydd, na fydd yn gwneud llawer mwy nag amlinellu egwyddorion arweiniol Technoleg Gofod Agored, cyflwyno pwnc/thema/diben cyffredinol y cyfarfod ac yna gadael y grŵp i fwrw iddi. Mae’r dechneg hon wedi’i defnyddio o amgylch y byd mewn cyfarfodydd ac ynddynt rhwng 5 a 2000 o bobl.

Does dim agenda ffurfiol na rheolau sylfaenol, ac eithrio Deddf Dwy Droed, hynny yw: “Os ydych yn eich cael eich hun unrhyw adeg yn ein hamser gyda’n gilydd mewn unrhyw sefyllfa lle nad ydych yn dysgu nac yn cyfrannu, defnyddiwch eich dwy droed, ewch i rywle arall.”  (Harrison Owen)

Mae’r sgwrs Tedx Talk gan Owen, ‘Dancing with Shiva (or Sandy, or Katrina)’, yn fan cychwyn gwych i unrhyw hwylusydd neu ymarferydd sydd â diddordeb yn y dull hwn.

Rydym wedi defnyddio’r dechneg hon mewn sawl digwyddiad rhwydweithio

Rydym wedi defnyddio’r dechneg hon sawl gwaith gan gynnwys yn ein Rhwydwaith Preswyl Cymru Gyfan yn 2012, mewn sesiwn yn niwrnod staff blynyddol WCVA ac yn fwyaf diweddar yn ein Rhwydweithiau Cyfranogi Rhanbarthol fis Hydref.

Topics being discussed at the North Wales Participation Network #OpenSpace pic.twitter.com/cNconvTt7K

— Participation Cymru (@PartCymru) October 14, 2015

Mae’r dechneg hon yn ardderchog gan ei bod wir yn caniatáu i unrhyw un yn y sesiwn siarad ynglŷn â’r hyn a fynna. Mae Gofod Agored yn rhoi llwyfan i bobl wneud hyn heb hwylusydd yn rhoi ei big i mewn (fel y gellid ei ystyried) os yw’r sgwrs yn mynd oddi ar y pwnc neu os yw’r drafodaeth yn newid cyfeiriad, gan felly symud y grym i ffwrdd oddi wrth un unigolyn a’i rannu ymysg grŵp.

Rydym bob amser wedi cael llwyddiant wrth ddefnyddio Gofod Agored, yn ein rhwydweithiau cyfranogi diweddaraf, cododd pobl bynciau amrywiol iawn yn y cyfarfodydd a gynhaliwyd yn y Rhyl, y Barri a Chaerfyrddin fis Hydref eleni:

• Sut y gallwn ni weithio’n fwy creadigol – newid strwythurau gwaith
• Triniaeth deg i Fenywod yng Nghymru – cydnabod hawliau
• Mae gan faes tai cymdeithasol flynyddoedd o brofiad ymgysylltu
• Cymorth awtistiaeth i oedolion nad ydynt yn gymwys am gymorth
• Sicrhau bod gwybodaeth yn cyrraedd y bobl gywir yn y ffordd gywir
• Gwneud ein gwaith yn deilwng i fod yn y newyddion
• Sut i ddenu pobl ifanc i wirfoddoli
• Mentrau cymunedol – ymgysylltu â chymuned dlawd
• Gartref neu’r ysbyty – beth sydd orau i gleifion a staff?

Y gymuned arlein

Ceir cymuned arlein enfawr i hwyluswyr ac ymarferwyr sy’n defnyddio Technoleg Gofod Agored, neu â diddordeb ynddi, gan gynnwys rhestr drafod drwy ebost sy’n brysur iawn a Grŵp Google – does dim un mudiad nac unigolyn yn berchen ar y wybodaeth gyfunol hon, nac yn ei rheoli, ac mae’n sylfaen wybodaeth sydd wir yn tyfu o hyd. Rwyf wedi bod yn rhan o’r rhestr drafod drwy ebost ers ychydig dros fis ac er nad wyf wedi cyfrannu dim byd, wrth i mi ‘lechu’ o gwmpas rwyf wedi dysgu gymaint ynglŷn â sefyllfaoedd lle mae Gofod Agored wedi’i ddefnyddio’n llwyddiannus. Gall unrhyw un ddarllen archifau’r rhestr, sy’n dyddio’n ôl bron i 20 mlynedd felly mae yna beth wmbreth o wybodaeth ynddi a gynhyrchwyd gan y defnyddwyr!

Mae’n hwyl

Fel hwylusydd, gwych o beth yw edrych o amgylch yr ystafell a sylwi ar drafodaethau ystyrlon, organig a chynhyrchiol sy’n digwydd.

Fel cyfranogwr, mae’n braf cael y cyfle i drafod pethau yn anffurfiol. Hyd yn oed wrth hwyluso’n ofalus a gofyn llawer o gwestiynau agored, gall dal fod yn anodd mynegi’ch pwynt os oes gan gyfranogwyr eraill lais cryfach nag un chi. Mewn amgylchedd gofod agored, gall cyfranogwyr ddefnyddio’r ddeddf dwy droed i symud i ffwrdd oddi wrth drafodaethau di-fudd.

A ydych erioed wedi defnyddio Technoleg Gofod Agored yn eich gwaith ymgysylltu? A ydych erioed wedi bod i sesiwn Gofod Agored? Rhannwch eich profiadau yn y blwch sylwadau isod.

– Sarah

Sut mae cleifion a’r cyhoedd yn cael eu cynnwys wrth arfarnu meddyginiaethau newydd

Yn ddiweddar, fe fues i un o gyfarfodydd Grŵp Buddiannau Cleifion a’r Cyhoedd (PAPIG), sef cleifion, gofalwyr, eiriolwyr cleifion a mudiadau trydydd sector. Mae’r grŵp yn mynegi ei farn drwy Ganolfan Therapiwteg a Thocsicoleg Cymru Gyfan (AWTTC), sy’n darparu cymorth proffesiynol, technegol a gweinyddol i Grŵp Strategaeth Meddyginiaethau Cymru Gyfan (AWMSG). Un o swyddogaethau AWMSG yw cynghori Llywodraeth Cymru a ddylai meddyginiaethau newydd fod ar gael i’w defnyddio yn y Gwasanaeth Iechyd yng Nghymru.

Mae meddyginiaethau newydd yn cael eu gwerthuso yn erbyn y meddyginiaethau sydd ar gael yn barod, er mwyn cymharu:

• pa mor dda maent yn gweithio,
• pa mor gost-effeithiol ydynt,
• pa gleifion a fyddai’n elwa fwyaf ohonynt.

Mae AWMSG wedi’i ymrwymo i gynnwys cleifion, gofalwyr a’r cyhoedd wrth werthuso meddyginiaethau newydd. Yn ystod y broses arfarnu, mae safbwynt y claf a’r gofalwr yn hanfodol gan na all data clinigol yn unig fesur profiad claf – does dim angen i’r claf fod yn arbenigwr mewn meddyginiaeth i fod yn rhan o’r broses hon. Mae’r rhan fwyaf o’r cwestiynau a ofynnir iddynt yn ystod y broses arfarnu yn ymwneud â’u cyflwr a’r ffordd mae’n effeithio ar eu bywyd bob dydd.

Efallai nad yw’r cleifion a’r gofalwyr sy’n cyfrannu wedi’u hyfforddi’n wyddonol nac yn glinigol, ond yn sicr mae ganddynt wybodaeth amhrisiadwy ynglŷn â’r effaith y mae eu cyflwr yn ei chael ar eu bywydau nhw a bywydau eu teulu. Mae rhanddeiliaid eraill megis fferyllwyr, academyddion, clinigwyr a chynrychiolwyr y diwydiant hefyd yn rhan o’r broses drwyddi draw. Canfyddir y cleifion a’r cyhoedd drwy eiriolwyr cleifion a mudiadau trydydd sector a gynrychiolir yn y Grŵp Buddiannau Cleifion a’r Cyhoedd. Mae AWTTC hefyd yn chwilio am grwpiau eraill o gleifion er mwyn cyrraedd y rheini nad ydynt eisoes yn rhan o’r broses hon.

Mae’n werth nodi nad yw cyrff eraill yn y Deyrnas Unedig sy’n arfarnu meddyginiaethau newydd yn cymryd ymatebion gan gleifion unigol na’r cyhoedd, ond mae AWMSG yn gwneud hynny.

Gelwir cleifion ac aelodau o’r cyhoedd sy’n cyfrannu yn aelodau lleyg. Y diffiniad geiriadurol o aelod lleyg yw rhywun sydd heb wybodaeth arbenigol neu broffesiynol o bwnc. Felly, os dyna’r hyn nad oes gan aelodau lleyg, beth am y sgiliau sydd ganddynt?

Yn y cyfarfod, fe wnaethom ymarfer cyfranogol i ystyried ‘pa sgiliau, profiad, rhinweddau a phriodoleddau sydd gan aelod lleyg?’

Dyma rai o’r pethau a nodwyd gennym:

Sgiliau a phrofiad

• Cyfleu’r neges
• Gallu dadansoddol
• Cyfathrebu’n dda
• Dealltwriaeth a phrofiad da o gyflyrau iechyd
• Gwrando’n dda

Rhinweddau a phriodoleddau

• Hyderus
• Sympathetig / empathetig
• Gofalgar
• Gallu aros o fewn eu cylch gwaith

Roedd cwblhau’r ymarfer gweledol hwn yn ffordd ddiddorol iawn o edrych ar rôl yr aelod lleyg, gan ein hysgogi i feddwl.

Pa ddulliau cyfranogol rydych chi wedi’u defnyddio i ddadansoddi rôl dinasyddion yn eich proses ymgynghori?

Sarah

Mae cyfranogi yn allweddol i herio gwahaniaethu

Yn Rhwydwaith Cyfranogaeth Cymru Gyfan eleni, gosododd Joe Powell y safon gydag araith agoriadol bwerus ynglŷn â phwysigrwydd cyfranogi’n llawn yng nghymdeithas i bobl ag anableddau dysgu. Canfuwyd bod gan Joe Syndrom Asperger yn 1996 ac mae ef wedi treulio 11 mlynedd mewn gofal cymdeithasol. Ef bellach yw Cyfarwyddwr Cenedlaethol Pobl yn Gyntaf Cymru Gyfan; grŵp sy’n uno lleisiau grwpiau hunaneirioli yng Nghymru. Tynnodd Joe ar ei brofiad uniongyrchol o frwydro i adael system a oedd yn benderfynol o’i ystyried yn ddefnyddiwr gwasanaeth, rhywun sydd angen cymorth, ac nid rhywun sydd hefyd â llawer i’w gynnig i’w gymuned.

Dechreuodd Joe ei araith drwy amlinellu’r ‘Model bywyd da’; gwerthoedd sy’n bwysig i’r bobl ag anableddau dysgu y mae Joe wedi siarad â nhw. Ymysg y gwerthoedd hyn roedd ‘perthnasau llawn cariad a gofal’, y dewis sy’n deillio o fod â rhywfaint o gyfoeth (mae hyn hefyd yn cynnwys rheolaeth dros eich asedau ariannol eich hun), ‘lle i gyfrannu yn y Byd’ a ‘fy nghartref fy hun’. Y peth cyntaf i’m taro oedd pa mor debyg ydynt i’r hyn y mae ar rywun sydd heb anabledd dysgu ei eisiau o’i fywyd – ymddangosai’r gwerthoedd yn gyffredin i bawb, nid yn benodol i anableddau dysgu. Yn fy nhyb i, wrth wraidd yr holl werthoedd oedd cydbwysedd rhwng diogelwch personol ar y naill law ac, ar y llall, ymdeimlad o allu cymryd rheolaeth dros eich bywyd eich hun ac, ar ben hynny, gyfrannu rhywbeth at fywydau pobl eraill. Onid dyma sydd ar bawb ei eisiau o’u bywydau?

Mae gan lawer o bobl ag anableddau dysgu nam ar eu golwg hefyd ac ni ddysgwyd rhai o’r bobl hyn i ddarllen yn yr ysgol. Gall pethau syml megis cynnig gwybodaeth hawdd ei darllen a fformat sain ei gwneud yn bosib i bobl ag anableddau dysgu gael at wybodaeth heb orfod dibynnu ar ffrind neu ofalwr i’w darllen iddyn nhw. Mae hyn yn galluogi pobl i gadw ymdeimlad o annibyniaeth ac urddas, yn hytrach na chael eu sefydliadoli, yn enwedig pan fo’r wybodaeth dan sylw o natur breifat.

O ystyried bod yr hyn y mae ar bobl ag anableddau dysgu ei eisiau mor debyg i’r hyn y mae’r boblogaeth ehangach yn anelu ato, gellid maddau i rywun am gredu bod y dymuniadau hyn yn cael eu bodloni â chroeso mewn gofal ar gyfer anableddau dysgu a bod cymdeithas yn dangos empathi â nhw. Serch hynny, eglurodd Joe mai’r gwirionedd yw bod pobl ag anableddau dysgu i bob pwrpas yn ‘ymddeol yn ddeunaw oed’; prin mewn cyflogaeth ac yn aml yn cael eu cau allan o wirfoddoli. Ymddengys mai’r meddylfryd y tu cefn i’r fath ymyleiddio yw bod unrhyw un sydd ag anabledd dysgu yn ‘ddefnyddiwr gwasanaeth’ ac felly angen cymorth. Tra mae llawer o bobl ag anableddau dysgu yn wir yn ddefnyddwyr gwasanaethau, nid yw hyn yn golygu eu bod heb y gallu a’r awydd i roi cymorth yn eu cymunedau a chyfrannu’n ystyrlon nid yn unig at eu bywydau eu hunain, ond bywydau eraill hefyd.

Mae’r cyfyngiad hwn ar gyfranogi nid yn unig yn golled enfawr o ran cyfleoedd gwirfoddoli a chyflogaeth posib ond hefyd yn gwbl groes i egwyddorion Strategaeth Gymru Gyfan 1983. Mae’r strategaeth yn pennu bod gan bobl ag anableddau dysgu yr hawl i ddewis eu patrymau bywyd eu hunain o fewn eu cymunedau a chael mynediad at wasanaethau proffesiynol pan fo cymorth ychwanegol yn angenrheidiol er mwyn iddynt gyflawni hyn.

Mae’r mwyafrif o bobl ag anableddau dysgu yn dymuno gweithio a gwirfoddoli, meddai Joe, ac mae angen i ni ymdrechu’n fwy i ddiwallu eu hanghenion er mwyn iddynt wneud hyn. Mae rhagfarn yn deillio o anwybodaeth a phan fo pobl ag anableddau dysgu i’w gweld mewn rolau defnyddiol, fe fydd hyn yn ei gwneud yn anos eu stereoteipio fel baich ac yn rhoi hygrededd i’w lleisiau.

Cyn gwahodd cwestiynau o’r llawr, gorffennodd Joe ei araith drwy ddweud bod yn rhaid i gyfranogaeth ar gyfer pobl ag anableddau dysgu fod yn realistig a byth yn docenistaidd. Rhaid i ni ei gwneud yn bosib i bobl ag anableddau dysgu gael mynediad at y gweithlu gan wneud addasiadau rhesymol os oes angen dim ond pan allant gyflawni’r rôl honno.

Os hoffech glywed mwy gan Joe Powell, cadwch olwg ar Joe’s Soapbox.

Mae ‘Storify’ y diwrnod, gan gynnwys cyflwyniad Joe, adnoddau eraill o’r rhwydwaith a chyfraniadau cyfranogwyr drwy’r cyfryngau cymdeithasol, ar gael yma.

 – Non

Dull y mis

Pob mis rydyn ni’n cynnwys dull / offeryn cyfranogol yn ein cylchlythyr ac rwy bob amser yn hynod o falch o gael adborth cadarnhaol  gan ddarllenwyr eu bod wir yn edrych ymlaen at weld beth fydd  ‘Dull y mis’ nesaf! O ganlyniad, roeddem yn meddwl y byddai’n syniad braf i droi’r nodwedd hon i mewn i post blog misol er mwyn (gobeithio) cyrraedd mwy o bobl.

Rydym wastad yn croesawu awgrymiadau a ffotograffau o ddulliau cyfranogol y mae mudiadau eraill wedi bod yn defnyddio, felly cysylltwch â ni os oes gennych techneg yr hoffech ei rannu!

Mae archif o gylchlythyrau blaenorol ar gael ar ein gwefan.

Dull sylw y mis hwn yw …

Thermomedr Gwerthuso 

Mae hon yn dechneg gwerthusiad gweledol, cyfranogol y gellid eu defnyddio i werthuso cyfarfod, digwyddiad neu grwp ffocws. Defnyddiodd Cyfranogaeth Cymru yr offeryn hwn yn ddiweddar i werthuso’r rhwydweithiau cyfranogaeth ranbarthol a ddigwyddodd y mis hwn.

Offer sydd eu hangen: Papur siart troi, ysgrifbinnau marcio lliw a dotiau gludiog.

Paratoi: Tynnwch lun thermomedr mawr ar y papur siart troi. Dylai’r top gynrychioli tymheredd poeth (ardderchog / gwych), dylai’r canol fod yn twym (rhesymol / iawn) a dylai’r gwaelod fod yn oer (siom / ddim yn ei hoffi).

Dewiswch beth yr hoffech i bobl raddio, e.e. argraff gyffredinol, pa mor gyfranogol oedd y digwyddiad ayyb.

Rhowch dotiau gludiog i gyfranogwyr a gofynnwch iddynt eu glynu lle maent yn teimlo y dylent fynd ar y thermomedr a chymryd llun o’r canlyniadau.

– Sarah

Yr Etholiad Cyffredinol – dweud eich dweud a mynd i’r afael â’r anghydraddoldeb etholiadol

Etholiadau yw’r brif ffordd i ni fynegi ein hymateb i berfformiad y llywodraeth. Offeryn cyfathrebu yw etholiad rhwng y cynrychiolwyr a ninnau: y bobl maent yn eu cynrychioli.

Yn ôl pob golwg, mae pleidleiswyr yn cael y llywodraeth maent yn ei haeddu. Awgryma hyn, os bydd yr etholwyr yn mynd ati i bleidleisio ar ddiwrnod y bleidlais, y byddwn yn cael llywodraeth sy’n wirioneddol gynrychioli ei phobl ond bydd y mwyafrif ohonom yn dadlau nad yw’r llywodraeth glymblaid bresennol yn cyd-fynd â’r ddadl honno. Dim ond 65.1% o’r etholwyr a bleidleisiodd yn etholiad cyffredinol 2010 ac mae’n weddol amlwg y gallai’r canlyniad fod wedi bod yn holl wahanol pe bai mwy o bobl wedi pleidleisio.

Heb os mae ein cyfranogiad mewn etholiadau yn gyfrifoldeb pwysig ac yn symbol arwyddocaol o’n democratiaeth a’n cyfranogiad mewn materion cyhoeddus.

Efallai fod nodi’ch ‘X’ ar y papur pleidleisio yn ymddangos yn beth bach i’w wneud, gallwn ni wrth gwrs gyfranogi mewn gwleidyddiaeth a gwasanaethau cyhoeddus mewn sawl ffordd wahanol ac nid yn unig adeg etholiad. Ond, mae’r hawl i bleidleisio (y mae pobl wedi brwydro a marw drosti) yn symboleiddio democratiaeth a diwylliant teg a chredaf ei bod yn ddyletswydd i ni’n hunain i gyfrannu ein llais at y broses hon.

Mae’r ffordd y mae ymgeiswyr yn ymgyrchu ac yn cyfathrebu â ni wedi newid yn syfrdanol. Mae hysbysebu gwleidyddol y telir amdano wedi’i wahardd ar deledu a radio yn y Deyrnas Unedig, felly, mewn ymgyrch etholiadol nodweddiadol (yn fy meddwl i) bydd ymgeiswyr gobeithiol yn cnocio ar ddrysau ac yn ysgwyd llaw â phobl wrth wisgo rhoséd liwgar yn falch a llenwi ein blwch llythyrau â phamffledi sgleiniog yn dweud wrtha’i bod “yr ymgeisydd arall eisiau gwerthu’r GIG” neu “pleidleisia drosto ef a bydd yn dyblu dy drethi”.

Gan fod technoleg fodern mor gyffredin ac ar gael yn eang, mae cyfathrebu digidol a’r cyfryngau cymdeithasol wrth wraidd ymgyrchoedd yr etholiad cyffredinol eleni.

Gan fod talu am hysbysebion ar y teledu wedi’i wahardd, mae ymgeiswyr yn cael talu am hysbysebion a fideos gwleidyddol arlein drwy’r cyfryngau cymdeithasol, gyda’r potensial i gyrraedd miliynau o bobl ac nid yw Ofcom yn rheoleiddio’r hyn a gyhoeddir ar y llwyfannau yma. Mae hyn yn gyfle am sgyrsiau llawer ehangach a mwy dilys, diffuant a gonest rhwng yr ymgeiswyr a’r pleidleiswyr. Mae gan Facebook hyd yn oed ei restr wirio ei hun ar gyfer ymgeiswyr gwleidyddol i’w defnyddio wrth gyhoeddi diweddariadau – ond a ydynt yn defnyddio hyn i’w botensial llawn?

Esblygiad llwyfannau cymdeithasol rhwng 2010 a 2015

5 mlynedd yn ôl, roedd y pleidiau gwleidyddol yn eu lansio eu hunain o’r newydd ar Facebook, gan annog arweinwyr eu pleidiau i fynd arlein a sicrhau bod ganddynt ryw fath o ‘bresenoldeb’. Nawr yn 2015 mae’r cyfryngau cymdeithasol wedi esblygu gymaint yn y 5 mlynedd diwethaf ynghyd â’r ffordd rydym yn eu defnyddio.

Dylai ymgeiswyr a phleidiau lleol bellach fod yn defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol yn llwyfan i gael sgyrsiau gwirioneddol a chysylltu â phobl fel bod eu presenoldeb arlein yn teimlo’n ddiffuant ac yn llai fel pe na baent ond yn defnyddio offeryn newydd a ffasiynol.

Yn draddodiadol mae gwleidyddion yn defnyddio eu proffil cyhoeddus i gyfleu eu neges a rhoi gwybod i’r cyhoedd beth maent yn addo ei newid os caent eu hethol. Mae ymgeiswyr bellach hefyd yn defnyddio’r llwyfan i holi pobl am eu barn.

Cynulleidfaoedd cudd a’r gallu i ddylanwadu

Mae nifer y bobl sydd wedi hoffi tudalen Facebook ymgeisydd yn amherthnasol pan fo algorithm enfawr Facebook yn galluogi i ddiddordebau rwydweithio a chysylltu â’i gilydd; mae’r hyn sy’n ymddangos ar eu ffrwd newyddion yn dylanwadu ar ffrindiau i ffrindiau i ffrindiau.

Yn amlwg mae rhai cynulleidfaoedd yn llawer llai ymatebol i’r dull ymgyrchu hwn. Dyw rhai pobl ddim yn defnyddio’r we o gwbl er enghraifft: newyddion ar y teledu a phapurau newydd yw’r ffynonellau newyddion pwysicaf i rai cynulleidfaoedd o hyd.

Dyw rôl y rhwydweithiau cymdeithasol tuag at gynyddu cyfranogiad etholiadol ddim mor syml ag y mae’n ei ymddangos a dyw ‘ei wneud yn iawn’ byth yn wyddor fanwl. Wrth bori drwy dudalennau Facebook a Twitter rhai ymgeiswyr – caf fy synnu nad yw’r rhan fwyaf o ddiweddariadau ond yn tynnu sylw at y gwendidau ym mholisïau’r gwrthwynebiad, felly, gellid methu’r potensial am ymgyrch a sgyrsiau positif!

Mynd i’r afael ag anghydraddoldeb etholiadol

Mae’r Sefydliad Ymchwil Polisi Cyhoeddus (IPPR) wedi lansio adroddiad yn ddiweddar yn awgrymu y dylai pleidleisio fod yn orfodol yn yr etholiad cyntaf ar ôl i rywun droi’n 18. Mae’n gywir wrth ddweud bod gan ‘y dosbarth gweithiol a’r ieuenctid lai o fewnbwn i brosesau penderfynu gwleidyddol’ o’u cymharu â grwpiau hŷn a mwy cefnog o bobl ac mae’n awgrymu mai gorfodi cyfranogiad yw’r ateb i’r anghydraddoldeb hwn.

Y brif drafferth â hyn yw na allwch chi orfodi pobl i gymryd diddordeb; ni allwch orfodi pobl i deimlo’n gryf am rywbeth os nad ydynt. Ni fyddai pleidleisio gorfodol yn ddim byd mwy na rhith-ddemocratiaeth – sut allai fod yn ddemocrataidd os yw’n orfodol? Ni allai fod! Pe bai pleidleisio gorfodol yn cael ei gyflwyno ni allaf lai na dychmygu cynnydd yn nifer y papurau pleidleisio a ddifethir neu bobl yn cael eu gorfodi i bleidleisio dros rywbeth heb lawer o wybodaeth gan arwain at system sydd hyn yn oed yn llai cynrychiadol nag ydyw nawr.

Siawns hefyd ei bod hi dal yn bwysig monitro unrhyw ddiffyg diddordeb ac anfodlonrwydd. Mae yna sawl rheswm cyfiawnadwy dros ddewis peidio â phleidleisio; efallai fod rhywun yn teimlo nad yw wedi cael digon o wybodaeth, neu nad yw dim un o’r ymgeiswyr na’r pleidiau yn cynrychioli ei farn a does gan rai pobl yn syml ddim diddordeb. Mae’n bwysig monitro diffyg pleidleisio mewn etholiadau a darganfod pam mae hyn yn digwydd yn lle gorfodi pawb i gyfranogi.

Yr ail Egwyddor yn yr Egwyddorion Cenedlaethol ar gyfer Ymgysylltu â’r Cyhoedd yw “Annog a galluogi pawb a effeithir i gymryd rhan, os ydynt yn dewis hynny.” Mae’r pum gair olaf hyn yn ganolog i’r broses ymgysylltu – rhoi’r dewis i bobl gymryd rhan.

Fe fyddaf i yn pleidleisio yn yr Etholiad Cyffredinol oherwydd fy mod yn dymuno gwneud a fy newis i ydyw, fel y dywedais yn barod rwy’n teimlo ei bod yn ddyletswydd arnaf i gymryd rhan ond rwy’n parchu ac yn deall barn y rheini nad ydynt yn dymuno pleidleisio. Ni ddylid gorfodi neb i gymryd rhan mewn democratiaeth – byddai hynny’n gwrth-ddweud ei hun!

Felly, mae cymryd rhan mewn etholiadau yn gyfrifoldeb pwysig ond nid ein pleidlais yw ein hunig lais nac ein hunig gyfle i gymryd rhan mewn gwleidyddiaeth. Mae hawl gan bawb i gael eu clywed ac mae angen i’r rheini mewn grym wrando arnon ni, ym mha bynnag ffordd rydym yn dewis cael ein clywed.

– Sarah

Os ydych yn 16 neu’n 17 mlwydd oed – ni allwch bleidleisio y tro hwn ond gallwch dal gofrestru. Cynhelir etholiadau Cynulliad Cenedlaethol Cymru fis Mai 2016.